Symboliek van de kleuren

Heb je er wel eens bij stil gestaan dat kleur een belangrijke rol speelt in ons leven en dat het zelfs onze stemmingen kan beïnvloeden?

Kleuren hebben ook dikwijls een bedoeling: een banaan wordt geel als hij rijp genoeg is om opgegeten te worden; als een verkeerslicht op rood staat, stop je! Kleuren geven ons informatie en ze zijn nog mooi ook.

Kleur is een natuurkundig verschijnsel. Hoe kleuren ontstaan is niet zo makkelijk uit te leggen. Wanneer licht ergens opvalt, wordt het gebroken en gedeeltelijk gereflecteerd. Wat naar ons oog wordt teruggekaatst, zien wij als kleur. Wanneer zonlicht bijvoorbeeld op een driehoekig prisma geslepen stuk glas valt, dan zien wij tegelijk alle kleuren die voor het menselijk oog zichtbaar zijn.

Een rood papier bijvoorbeeld, kaatst alleen het rode gedeelte van het licht terug en absorbeert alle andere kleuren. Dus zien wij alleen dat rood.

Er zijn stoffen die heel mooi kleuren absorberen, deze noemen we kleurstoffen. Vroeger gebruikte de mens deze kleurstoffen voor zijn rotsschilderingen, nu gebruiken we ze voor vele andere zaken.

Symboliek van kleuren

Rood

Rood is de kleur die het meeste effect heeft op de mens. Dat komt doordat onze verre voorouders grotendeels van vruchten leefden, vermits rijpe vruchten en bessen vaak rood zijn, is het menselijk oog zeer gevoelig geworden voor deze kleur. Ook omdat rood de kleur van bloed en van vuur is, valt ze zo op. Rood trekt zo sterk de aandacht dat het in heel de wereld gebruikt wordt als een signaalkleur, denk maar aan verkeerslichten, verkeersborden, achter-en remlichten, het rode tekentje op de warmwaterkraan.

Ooit werd er aan een pas ontdekte Indianenstam een mooie, rode lap stof aangeboden, als geschenk. In plaats van blij te zijn, sloegen de Indianen hals over kop op de vlucht. Rood had duidelijk een schokeffect op hen!

Rood is de kleur van leven, van warmte en daarom ook de kleur van de liefde en de hartstocht. Rood brengt een stoot adrenaline in het bloed, versnelt de hartslag en verhoogt de bloeddruk. Het windt ons op en wekt onrust.

In de Middeleeuwen was rood de kleur van de zonde en van vernietigend geweld. De duivel was daarom ook rood en roodharige vrouwen werden om het minste van hekserij verdacht en op de brandstapel geworpen. Priesters droegen rode gewaden als bescherming tegen duivelse krachten (men kan de duivel immers beter met zijn eigen wapens verslaan) en om dezelfde kregen jongetjes in China meteen na de geboorte rode kleedjes aan.

Kleurenpsychologen hebben eigen theorieën ontwikkeld om iemand volgens zijn of haar lievelingskleur bepaalde eigenschappen toe te schrijven.

Liefhebbers van rood zouden de behoefte hebben om krachtdadig te lijken, ze willen indruk maken en vinden prestatie en inzet zeer belangrijk. Wie van rood houdt, wil afwisseling en avontuur, ze zijn vaak strijdlustig jaloers, impulsief, temperamentvol, moedig en geestdriftig. Als je met iemand in zee gaat die rood als lievelingskleur heeft, zal je je zeker niet vervelen.

Geel

Geel is een kleur die opvalt, ze bevat het meeste licht van alle kleuren. Doordat ze zo opvallend is, wordt geel vaak gebruikt in de reclame of als signaalkleur in het verkeer en in de techniek. Gele auto's zijn dankzij het feit dat ze opvallen, ook minder betrokken bij verkeersongelukken.

De kleur geel wordt ook vaak geassocieerd met de zon en de zon wordt dan op haar beurt weer geassocieerd met licht en leven. Geel doet ons ook aan de lente denken, denk maar aan de meeste lentebloemen die een gele kleur hebben of aan de schattige kuikens die in de lente uit hun ei komen. Vandaar dat de paaskleur bij uitstek ook geel is.

Geel werd in het oude Egypte als mooi ervaren. De vrouwen droegen er kegeltjes van goudgele, zoetruikende was op hun hoofd. Door de zonnehitte en hun lichaamswarmte smolten die kegeltjes in de loop van de dag en droop dan over het bovenlichaam van de vrouwen. Verder kleurden zij hun lichaam met een verfstof die gele oker heette.

In China geloofde men dat de leden van de keizerlijke familie rechtstreekse afstammelingen waren van de zon en zij alleen mochten dus de gele kleur dragen. Als gewone burgers geel droegen wachtte hen de doodstraf.

In Griekenland en Italië (vooral in Rome) was het dan zeer populair om geel-blond haar te hebben. Nadat het haar met een speciaal middel was gewassen, gingen zowel mannen als vrouwen er uren in de zon zitten, om hun haar te bleken. Ze gebruikten ook speciale haarverven of blonde pruiken afkomstig van verslagen Germanen.

Ook nu nog zijn blondines vaak populairder dan donkere types.

In de Middeleeuwen werd geel in verband gebracht met haat en vijandschap.

In Azië wordt geel nog steeds beschouwd als een heilige kleur. Het is ook de spirituele kleur van het Boeddhisme.

Geel is ook de kleur van wijsheid, groot denkvermogen en hoge intelligentie. Ze activeert de hersenen, zet aan tot werkzaamheid. Geel is de kleur van creativiteit en fantasie en is ook een goed middel tegen neerslachtigheid.

Wie geel als favoriete kleur heeft, streeft naar veelzijdigheid, tracht voortdurend zijn of haar kennis uit te breiden, is geestelijk levendig en reist graag.

Groen

De geschiedenis van de mens begon in het groen, in het bos en op de weiden. Onze ogen zijn dus helemaal ingesteld op groen. Daarom is deze kleur voor ons zo normaal, zo vertrouwd, zo veilig en zo rustig. Vermits groen staat voor veiligheid is het ook het onderste licht van het verkeerslicht. Alle mededelingen die naar veiligheid en dienstverlening verwijzen zijn ook groen, denk maar aan het signaleren van nooduitgangen en eerstehulpposten bijvoorbeeld.

Groen werkt kalmerend op lichaam en geest. Het kan zieken zelfs helpen bij hun genezing.

Wist je dat wanneer je je ogen wilt ontspannen best naar groen staart? Groen versterkt het gezichtsvermogen en dit wist keizer Nero ook, want voor deze reden droeg hij een soort brilletje met glazen van groene smaragd. Werken in een groene ruimte is ook een goed idee, want groen heeft een heilzame en activerende werking.
In de Katholieke Kerk wordt gedurende een aantal weken na Driekoningen een groen liturgisch gewaad gedragen. Met deze kleur wordt uitdrukking gegeven aan de hoop en de terugkerende vruchtbaarheid van de natuur. Voor moslims is groen de kleur van de oase, daarom is voor de mantel van Mohammed groen gekozen. Het symboliseert inzicht, wijsheid en toewijding. Vele vrome moslims zullen uit nederigheid dan ook nooit groen dragen. Voor de Chinezen betekent groen een lang leven.

Groen is echter een rare kleur: enerzijds is het de kleur van de natuur en van de veiligheid en anderzijds is het de kleur van vergif en griezelige gedrochten. Groen wordt vaak in verband gebracht met negatieve zaken omdat aan het menselijk lichaam geen spoortje groen te bespeuren valt. Ons lijf is roze van buiten en rood van binnen en als er nu één kleur is die tegengesteld is aan rood dan is het wel groen. Groen wordt dus geassocieerd met alles wat niet-menselijk is (denk maar aan draken, buitenaardse wezens). Dat groen een tweeslachtige kleur is, is ook al te merken in het oude Egypte waar de god Osiris, die groen als kleur had, zowel de heerser van het dodenrijk was als de god van de vruchtbaarheid.

Vroeger was groen de kleur die gebruikt werd voor een bruidsjapon, omdat groen vereenzelvigd werd met vruchtbaarheid. Nu wordt een groene trouwjurk afgeraden, omdat groen ook de kleur is van overspel.

Wie zich groen als lievelingskleur toe eigent, houdt van de natuur en van het leven, van rust en orde. Deze personen zijn meestal opgewekt, spraakzaam, taai, vasthoudend en betrouwbaar. Ze houden van vrijheid, warmte en gezelligheid.

Blauw

Blauw is een koele, rustige en neutrale kleur. Het werkt kalmerend en verzachtend. Het opent de geest voor intuïtie, het is de kleur van sprookjes en fabels. Blauw is ook de kleur van de hemel. In alle tijden en alle culturen is de blauwe hemel de verblijfplaats van de goden en de godinnen. In de klassieke oudheid was blauw de kleur van de oppergod en dus een bovenaardse kleur. Later werd dit dan de kleur van de adel, omdat iedereen vond dat deze verheven waren boven het gewone volk.



Vroeger dacht men dat blauw ook de kracht had om kwade machten te verdrijven, daarom werden de deuren en de luiken van de huizen vaak helblauw geverfd. Nu nog zie je in Zuid-Europa nog veel blauw aan de huizen, maar dit is om de vliegen buiten te houden, want deze vervelende diertjes houden echt niet van blauw. Dus heb je last van muggen op je slaapkamer schilder het blauw.

Nachtblauw is het meest donkerst denkbare blauw. Het is het geheimzinnigste van alle kleuren, het is daarom de kleur van pure romantiek, maar ook van de dood.

Donkerblauw is een prima kleur voor uniformen van gezagsdragers en voor maatpakken van de zakenman, omdat deze kleur een serieuze en afstandelijke sfeer oproept.

Blauw wordt over de hele wereld gebruikt als kleur voor openbare mededelingen, pictogrammen en verkeersborden. Wit op blauw is de allerbeste combinatie voor teksten en mededelingen die op afstand gelezen moeten kunnen worden.

Wie blauw als favoriete kleur heeft, blijft meestal kalm en nuchter. Hij/zij heeft een vreedzaam karakter, een sterk gevoel voor verantwoordelijkheid, is trouw, eerlijk, verstandig en hardwerkend.

Wit en zwart

Wist je dat wit de optelsom is van alle kleuren samen? Wanneer licht op een voorwerp valt en dit licht wordt volledig teruggekaatst, dan zien wij dit voorwerp wit. Bij zwart is het net omgekeerd. Wanneer er licht valt op een voorwerp en dit voorwerp kaatst geen licht terug, dan zien wij het voorwerp zwart. Puur zwart is dus in feite onzichtbaar. Wit is de tegenpool van zwart.

Wit neemt geen warmte op en straalt geen warmte uit. Mensen uit noordelijke streken hebben een wittere huid, omdat iemand met een blanke huid de lichaamswarmte beter vasthoudt. Zwart neemt snel warmte op en geeft ze even snel weer af. Mensen uit de tropen hebben een donkere huid, de zon verhit weliswaar hun lichaam, maar de overtollige warmte gaat door de donkere huid zo weer naar buiten.

Wit staat voor alles wat clean en smetteloos is. Daarom is de beroepskleding van laboranten, dokters, verpleegsters en koks wit. Zwart betekent nacht, duisternis en levenloosheid, het wordt daarom in de meeste landen als rouwkleding gedragen.

Mensen met een voorkeur voor wit zouden perfectionistisch, koel, zakelijk, doelbewust, onverstoorbaar, betrouwbaar en oprecht zijn. Van mensen die van zwart houden, wordt wel eens gezegd dat ze geen kleur willen bekennen en dat ze aan het gewone maatschappelijke leven niet deelnemen.

Kleuren hebben een grote betekenis voor de mensen. Veel vragen over functie en betekenis van kleur zijn nog altijd onbeantwoord, zoals bijvoorbeeld de beroemde vraag waarom zebra's strepen hebben.

Symboliek van kleuren

Kleurensymboliek is afhankelijk van tijd, land, cultuur, traditie en van plaatselijke omstandigheden. In het Missale Romanum (1570) kregen kleuren een specifieke betekenis waardoor men personen als Maria en Jezus gemakkelijker kon herkennen of om liefde, lijden of heiligheid uit te drukken. Kleur hielp zo mee om de afbeeldingen op mozaïeken, muurschilderingen, schilderijen, beelden, iconen en gebrandschilderde ramen te begrijpen. De tint van de kleur speelt een grote rol; briljante kleuren zijn positief, doffe kleuren zijn negatief;

Kleur en de betekenis ervan:
tussen () is algemene symboliek)

Beige

Zandkleur, neutraal.

Blauw

Goddelijkheid, oneindigheid, onschuld: kleur van de hemel, kleur van trouw Mariakleur (melancholie, oprechtheid).

Bruin

Armoede, nederigheid, aarde (degelijkheid, saai)

Geel

Licht, luister, glorie, kleur van de zon, afgunst, verraad (Pasen, lente)

Goud

Goddelijkheid, rijkdom (macht)

Groen

Hoop, groei, leven, lente, toekomst.

Grijs

Wereldverzaking (neutraal, geborgenheid, wijsheid, luxe, ouderdom)

Koper

Onwankelbaarheid, 12,5 jarig jubileum.

Magenta

Vrolijk, opwindend, schokkend.

Oranje

Warmte, rijkdom, erotiek.

Paars

Rouw, boete, vasten, ingetogenheid, onderdanigheid.

Platina

70 jarig jubileum.

Purper

Gezag, koninklijkheid (sensualiteit, decadentie)

Rood

Liefde, lijden, offer (strijd, liefde, feestvreugde, hartstocht, moed)

Roze
Licht dat doorbreekt, liturgische kleur op de derde zondag van Advent (Gaudete) en de vierde zondag van de veertigdagentijd (Laetare (zachte tedere liefde, blijdschap)

Wit
Vreugde, feest, waarheid, reinheid, liturgische kleur voor grote feesten zoals Kerstmis, Epifanie, Pasen en de Paastijd, wordt gebruikt bij de doop, het huwelijk en soms bij de uitvaart. (blijdschap, tederheid, liefde)

Zilver
Reinheid, zuiverheid: zilver kan wit vervangen (vast vertrouwen, 25 jarig jubileum)

Zwart
Duisternis, diepste rouw, dwaling, zonde.