zondag 5 augustus 2012

Het wennen aan de stilte


Vooraleer je de ervaring van stilte 'als een levende aanwezigheid' kunt ervaren moet je eerst door de ervaring van stilte als 'afwezigheid' heen gaan.

Een bad van stilte

Stilte is meer dan afwezigheid van geluid. Het is onder andere rust brengen in de eigen activiteiten en aandacht geven aan wat je omringt. De werkelijkheid om je heen laten spreken. In die zin raakt stilte aan mediteren. Mediteren is o.a. met aandacht aanwezig zijn bij wat er is.

Proef eerst van 'de afwezigheid van geluid' en van de stilte die er ontstaat. Wees één tot drie minuten stil. Recht op je stoel zitten en rustig ademen. De ogen sluiten kan een goed hulpmiddel zijn in het begin. Geef de aandacht aan wat er gebeurt bij je zelf, aandacht wat de stilte met je doet.

Was het moeilijk om zolang naar de stilte te luisteren? Had je soms zin om er mee te stoppen? Vond je het onwennig, vervelend, prettig, spannend, langdradig, tijdverlies? Welke andere geluiden stoorden de stilte nog? Welke geluiden niet? Wat is de reden daarvan?

Waar en wanneer heb je al eens stilte ervaren? Wilde je die stilte rap verjagen of heb je ervan genoten?

Heb je soms stilte nodig? Wanneer? Maak je soms tijd voor 'stilte'? Zoek je soms stilte op? Wat doe je dan in die stilte?

Zijn er soms momenten dat je graag zou hebben dat anderen stil zijn? Vraag je het dan of laat je het gebeuren? Ben je dan geprikkeld?
Wat versta je onder stilte? Wat is stilte eigenlijk? Zijn er soorten 'stilte'?

Voel je soms vanzelf aan dat je stil moet zijn? Dan loop je heel zachtjes of ga je fluisteren, zonder erbij na te denken. Heb je dat al eens meegemaakt?

Zijn er plaatsen in huis, tuin, omgeving
die je opzoekt omwille van hun stilte?

Je overgeven aan de stilte … een waagstuk?

"Stilte is een spiegel waarin je jezelf ziet en leert kennen", zegt Han Fortmann. In de stilte kan je jezelf niet ontlopen. Je wordt geconfronteerd met de vraag wie je bent en wat je doet en wat de zin ervan is. Vragen die we vaak ontwijken, we worden dan bang voor onszelf. We zijn vreemden geworden in ons eigen huis" concludeert Han Fortmann, "we zijn vaak uithuizig, omdat we ons onwennig voelen en zoeken uitvluchten om er weer eens uit te zijn. Stilte is eens thuis blijven."

Willen we de waarde van de stilte leren ervaren dan moeten we onszelf tot zwijgen brengen. Onszelf aan de stilte wagen, ons aan de stilte uit handen geven. Ons toevertrouwen aan een stilte, niet aan een doodse stilte, die met geweld tot zwijgen is gebracht. Maar aan een levende stilte waarin het leven ademhaalt.

"De stilte der natuur is vol geluiden"

Henriëtte Roland Holst

Perioden van stilte

De periode van stilte aanzetten met een goedklinkend koperen belletje of klankschaal.
Probeer zolang mogelijk naar het belletje te luisteren tot er niets meer te horen is, beluister dan het niets… Het geluid van het belletje of de klankschaal neemt de aanwezige geluiden zoals geschuifel en geroezemoes met zich mee, door het helle geluid zijn ze niet meer te horen. Je word gefocust op het prachtige belgeluid en meegenomen door het langgerekt verstillen ervan. Je word mee stil met de stiller wordende bed of klankschaal.

Kies voor een belletje met een heldere klank met een lang nawerkende galm. Een gong of cymbaal (mogelijk van een drumstel) kunnen ook zeer goed werken. Een klankschaal is een muziekinstrument in de vorm van een schaal, vervaardigd uit een legering van verschillende metalen. Ze ontwikkelen een langdurige klank na het aanslaan met een slagstok of roemer. Klankschalen zijn rijk aan boventonen en weergalmen. Ze worden toegepast als een bron van rustgevende klanken en meditatie. Klankschalen zijn afkomstig uit de Himalaya. Ze worden gebruikt als eetkommen, offerschalen, instrumenten, relaxators… Elke klankschaal heeft een eigen karakter, toonzetting en klankkleur. Naast het aankloppen van een klankschaal kan je ook haar boventonen beluisteren door het aanroeren ervan. Dat laatste vraagt enige handigheid en ervaring.

De stilte accentueren

Stilte ervaren gebeurt vaak door de stilte te accentueren zoals:

'Elk woord de stilte vernieuwt die het breekt'

Martinus Nijhoff

Gebruik een zachte gong, een cymbaal, een klankschaal, tubular bells of kleine belletjes. De klank werkt als een douche die verfrist en de vervelende dingen wegspoelt. Trillingen kunnen je geest zuiveren zodat je nog meer ontspannen kan voelen. Het lijkt ook alsof de stilte dieper is als die mooie klanken zijn weggestorven. Het is diezelfde lucht die aangetrild wordt, die je straks bewuster gaat inademen.

Omdat we a.d.h.v. het natuurelement lucht door onze ademhaling stilte en diepte willen ervaren, kunnen we de lucht ook door onze neus (waarlangs we inademen) even accentueren. Dat kan door even of enige tijd wierook te branden, door een geurkaars aan te steken of wat munt of een etherische olie in warm water te doen. Het aangeuren van de lucht gebeurt met zorg en zachtheid, als een kort ritueel moment waarbij de tijd genomen wordt om heel de ruimte, van oost tot west, van zuid tot noord, deze geur aan te reiken. Hou dit aangeuren kort, zorg voor een zachte aangename geur.

Door de neus inademen, door de mond uitademen. En zich bewust te worden hoe de adem binnenstroomt en weer naar buiten. Probeer de lucht te volgen hoe die je neus binnenstroomt door je keel naar je longen, hoe die gevuld worden en hoe de lucht er blijft. Voel welke delen met lucht gevuld worden, de bovenkant, onderkant de flanken. hoe je longen ritmisch of en neer gaan, hoe de lucht naar buiten stroomt, hoe vlug of langzaam die stroming loopt. Na enige tijd je adem verdiepenn door de adem naar beneden te drukken naar het middenrif en de buik toe en deze inademing eerst één daarna twee, drie en vier tellen vast te houden en pas dan uit te ademen. Je kiest je eigen ritme. Het gaat niet om de prestatie wel om het trachten de ademhaling te verdiepen. Doe dit niet te lang want door diep in te ademen komt er veel meer zuurstof binnen wat prikkelend kan werken op de hersenen en duizeligheid veroorzaken. Daarna kan de aandacht gaan naar het uitademen.

Bij het inademen ontvangen we levensadem, zuurstof die ons bloed stimuleert en energie opdoet. Adem geeft warmte, adem geeft kracht. Bij het uitademen geven we datgene wat we verwerkt hebben, weer prijs. Het wordt vermengd met de lucht van anderen, het is uitwisseling, communicatie, ook met planten en bomen die de lucht zuiveren. Het bewuste ademen heeft een vergeestelijkende werking. Ons woord 'inspratie' komt van het latijnse 'spiritus' en betekent adem maar ook geest. Een geest die helend is, een heilige geest.

Het ademen gaat eigenlijk vanzelf als het voldoende ruimte krijgt. Vaak verstikken we onze ademhaling door de haast en de verkrampte houdingen die we aannemen. Als we weer kunnen voelen hoe automatisch de adem verloopt groeit mogelijk ook het besef dat ik niet adem maar dat het ademt in mij. Zo kan ik mij verbonden weten met het Kosmisch ritme dat mijn menszijn overstijgt.

In de Hindoeïstische Veda's (heilige geschriften) kan men lezen dat de wereld ontstaat door de uitademing van God maar dat God onophoudelijk datgene wat hij heeft uitgeademd ook weer naar zich toehaalt en inademt. God is zoals een moeder, aanvankelijk draagt zij het kind in haar schoot, dan stoot zij, bij de geboorte het kind naar buiten om het daarna opnieuw aan haar hart te drukken. Zo is volgens de hindoes de levensadem van God.

Klanken uit ons binnenste

Een volgende oefening gaat verder op het ademen door. Het gewone uitademen ga je  versterken zodat je uitademing hoorbaar wordt. Dat doe je een aantal keren. Daarna verklank je je uitademing. Elke uitademing gaat dan, vanuit de diepte van de buik, klinken als Ooooooooooooo. Op je eigen ritme. Het heeft een zeer rustgevend effect. Naast de Ooooo klank, kunnen we ook de de andere klinkers op die wijze verkennen en voelen wat het effect daarvan is in onszelf en bij het beluisteren van het klankenspel. We kunnen ook de klanken van het hindoeïstische 'Ohm' opnemen of de afzonderlijke klanken van het Joodse A-do-nai verkennen waarna we ze als einde weer samenvoegen en uitademend Adonai (wat 'Heer' betekent) uitspreken. Langzaam weer op de gewone ademhaling overgaan. Rond de oefeningen in alle rust af, door langzaam rechtop te komen. Goed recht zitten, je aandacht naar je ademhaling gaan en rustig in en uitademen. Je uitademing verdiepen en als je wilt je adem ergens naar toe te zenden. Naar een voorwerp, naar iemand uit je eigen familie of iemand uit je eigen omgeving. Naar een voorwerp, een persoon, een situatie, een gebeuren uit de dichtbije of verdere wereld rondom je heen.



Naast deze benadering zijn er nog andere manieren om de werkelijkheid tegemoet te treden. Eén daarvan is door 'schouwing'.

"Bij de schouwende mens ontbreken verwachtingen en bedoelingen met betrekking tot de werkelijkheid, hij is open voor de dingen en bereid alles te horen wat de wereld hem te zeggen heeft".

Degene die schouwt, staat eenvoudigweg ontvangend, afwachtend, zonder bewuste bedoeling tegenover de wereld". Deze manier van waarnemen gaat niet uit van de persoonlijke verwachtingen, noden en gevoelens. Eerder een deelnemende waarneming waarbij de persoon niet betekenissen oplegt maar ontvangt van de werkelijkheid die zich aan de persoon 'voordoet'.

Stilte vraagt om stilstand. Stilstaan bij het Nu, bij wat zich aandient in jezelf en in de wereld rondom mij. Het is open waarnemer zijn. Met aandacht betrokken geraken. Met heel je wezen aanwezig zijn en invoelend luisteren. Sitlte maken wordt dan ook mediteren. Mediteren is je sterk bewust worden van je omgeving. Het is verwonderend naderbij komen. Door stilte leggen we de dingen niet onze eigen interpretaties op, maar maken we ruimte opdat ze zelf sprekend zouden worden. Dan zien we de werkelijkheid vaak anders, dan worden de vensters van onze waarneming schoongeveegd.(William Blake) en kunnen we de wereld op zijn onvanzelfsprekendheid beschouwen, worden we visionair oplettend (Tjeu van den Berk).

Mediteren wordt dan: in om het even welk voorwerp, dier of mens de wereld zien zoals deze is, namelijk oneindig (William Blake). Mediteren is zich openstellen voor het mysterieuze in (van) het leven. Mediteren is achter de sluier der zichtbare dingen de onzichtbare wereld zien (Klemens Tilmann). Deze wijze van schouwen, van aanwezig zijn vraagt om stilte en stilstand.

De stilte leren voelen en beleven

Schouwen is een vorm van vermoeden dat de werkelijkheid een geheim bevat en erbij wachten tot het zich openbaart, prijsgeeft. Het is ruimte creëren, ontvankelijk zijn voor het openbaar worden van het mogelijke mysterie, het goddelijk geheim ..."

"Wij moeten worden als bomen. Die luisteren in den diepe grond. Dan zal een ruischen ons doorstroomen. En alle bladeren worden mond."

De Merode

Als de ziele luistert
spreekt het al een taal dat leeft
'lijzigste gefluister
ook een taal en teken heeft
blaren van de bomen
kouten met elkaar gezwind
baren in de stromen
klappen luide en welgezind,
wind en wee en wolken
wegelen van Gods
heiligen voet
talen en vertolken
'diep geloken woord zo zoet ...
als de ziele luistert.

Guido Gezelle

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Laat een reactie achter