Citaten van Mata Hari

Margaretha Zelle wordt in Leeuwarden geboren in het jaar 1876. Ze is de oudste dochter van een bemiddelde hoedenwinkelier, Adam Zelle, die later bankroet zal gaan. Het gezin valt uiteen. Margaretha volgt een opleiding tot kleuterleidster. Ze is slank, lang, heeft een fraai gezicht met grote zwarte ogen en een gouden huidskleur. Wanneer een leraar op de kweekschool het mooie meisje probeert te verleiden, wordt dit ontdekt en (zoals gebruikelijk in die tijd) niet hem maar haar kwalijk genomen. Margaretha wordt van de opleiding gestuurd, wat haar kansen op een goed huwelijk vermindert. Ze is er niet de persoon naar om bij de pakken neer te zitten.

Margaretha en Rudolph

Op haar 18e komt Margaretha via een contactadvertentie in de krant in contact met kapitein Rudolph MacLeod, die 21 jaar ouder is. Margaretha is gek op mannen in uniform. Mannen die niet in het leger zitten, vindt ze gewoon niet interessant. Zelle ziet een officier als een hoger wezen, een held. Door met Rudolph MacLeod te trouwen, wordt Margaretha welgesteld en komt ze in de Haagse 'betere standen', wat heel gunstig voor haar is. Het huwelijk is niet zonder spanningen. Zij houdt erg van flirten, iets wat Rudolph sterk afkeurt. In 1897 vertrekken Margaretha en Rudolph naar Nederlands-Indië. Ze krijgen een zoon en een dochter. In 1899 overlijdt de zoon van Rudolph en Margaretha. Mogelijk door vergiftiging van iemand uit het huishoudelijk personeel, een baboe. Een wraakactie omdat vader Rudolph iemand in de gevangenis heeft laten zetten.
Rudolph mist zijn enige zoon ontzettend en verwijt het zijn vrouw Margaretha dat ze niet beter heeft opgepast en de baboe meer in de gaten had gehouden. Rudolph en Zelle raken beiden verbitterd naar elkaar. Het echtpaar krijgt steeds meer onderlinge problemen. Verder versterkt door het zware drinkgedrag van Rudolph en de mannelijke aandacht die Margaretha Zelle krijgt van andere officieren. Ze gaan terug naar Nederland en zullen later scheiden.

Margaretha als Mata Hari

In Indië heeft Margaretha al grote interesse voor de Indische tradities en cultuur. Ze begint er te dansen bij een dansgroep. In 1897 gebruikt ze de artiestennaam 'Mata Hari'. In het Maleis betekent dit: Oog van de dageraad oftewel 'zon'.

In 1902 vertrekt Margaretha naar Parijs, waar ze werkt als schildersmodel en in een circus optreedt. Een Frans diplomaat, met wie ze een tijdje een verhouding heeft, brengt haar op het idee om zichzelf als danseres te profileren. Daarna begint ze met het exotisch dansen, waarmee ze uiteindelijk beroemd wordt, onder de naam Mata Hari. Ze maakte haar debuut als oosterse danseres en heeft direct enorm succes. Het geheimzinnig-erotische van haar dansen past perfect bij de smaak van het publiek. De optredens van Mata Hari zijn uiterst succesvol. Margaretha laat zich in zo’n voorstelling begeleiden door gamelanmuziek, terwijl ze al dansend haar kleren uit doet. Aan het eind van de act knielt Mata Hari voor een gouden Boeddha en krijgt zij een zwarte sluier over zich heen geworpen. In een ander optreden verschijnt Zelle naakt op een wit paard. Met haar doorzichtige sluiers en versieringen, appelleert Margaretha sterk aan de behoefte aan het exotische, in die tijdsperiode. Zij was een verblindend mooie vrouw en zij maakte een parodie van de karaktervolle Indische dans, maar dat merkten de Fransen niet eens. Mata Hari treedt op in Parijs, maar ook in de grote steden in Europa, waaronder Madrid, Monaco, Berlijn en het Scala in Milaan.

Mata Hari, een dubbelspionne?

Tijdens de eerste wereldoorlog kan Mata Hari door haar Nederlandse nationaliteit vrij reizen. (Nederland was neutraal in de eerste wereldoorlog) Ze heeft gemakkelijk contact met militairen, politici en politie, uiteraard ook door haar voorkeur voor militairen, waardoor ze een verdacht persoon wordt. Mata Hari reist naar Duitsland, Frankrijk, Spanje en Engeland. Ze spreekt haar talen goed, inclusief het Maleis.

Intussen heeft ze allerlei relaties met hoge militairen. Zelf houdt ze ervan om via verhalen haar reputatie als betoverende interessante vrouw te voeden. Zo vertelt ze dat ze een geheim agente is voor de Franse militaire geheime dienst. De Fransen hebben haar zeer waarschijnlijk inderdaad het aanbod gedaan om voor hen te spioneren. Maar ook een Duitse hoge officier zegt dat hij waardevolle informatie heeft gekregen van Mata Hari. Zijn bericht is via de radio verzonden in een code waarvan de Duitsers al weten dat de tegenpartij hem gebroken heeft. Is het een vals bericht, met opzet uitgezet? De Franse justitie ziet Mata Hari nu als onderdeel van de Duitse spionagedienst.

Mata Hari wordt gearresteerd op grond van spionage. Zij wordt enkele dagen verhoord. Volgens de Franse justitie bekent Mata Hari belangrijke feiten, zoals de beschuldiging dat zij in 1916 in een versterkt kamp bij Parijs inlichtingen te verzamelt voor de Duitsers. Maar ook dat zij relaties heeft met Duitse diplomatieke agenten om hen informatie door te spelen over de binnenlandse politiek van Frankrijk. Het feit dat ze geld heeft ontvangen van Duitse hooggeplaatste mannen, mogelijk als tegenprestatie of cadeau voor seksuele ontmoetingen, is opeens heel verdacht. Waren dit niet uitbetalingen voor spionnenwerk?

De rechtbank betrekt haar affaires met bankiers, haar invloedrijke vrienden in de politiek en haar faam als exotisch danseres in de aanklacht. De officieel heersende moraal is tegen haar, ze is een vrouw van dubieuze zeden, voor de mannen die haar gangen onderzoeken en haar willen veroordelen. Mata Hari probeert tevergeefs haar onschuld aan te tonen, door een beroep te doen op haar rol als artiest.

"Ik heb niets misdaan. Mijn internationale betrekkingen zijn het gevolg van mijn werk als danseres en niet anders" 
Mata Hari aan de Nederlandse Consul

Maar ze wordt ter dood veroordeeld op beschuldiging van hoogverraad. Een hoger beroep brengt geen verandering in het vonnis. De Nederlandse regering probeert nog de doodstraf in een vrijheidsstraf te laten veranderen.

Executie
In oktober beëindigt een vuurpeloton het leven van de dansende dubbelspion. Mata Hari’s laatste woorden zouden zijn geweest:
"Dood is niets, leven trouwens ook niet.Sterven, slapen, overgaan in niets, wat maakt het uit? Alles is een illusie."

Epiloog

Niemand eist het lichaam op. Margaretha wordt in stilte begraven op het kerkhof van Vincennes. Er circuleren nog een tijd lang berichten dat ze misschien toch nog is ontkomen. Er is twijfel aan haar schuld. Of Mata Hari werkelijk schuldig is aan al die misdaden waarvan ze beschuldigd werd, is op zijn minst dubieus. Mogelijk stond Mata Hari wel op de loonlijst van de Duisters, maar heeft ze nauwelijks enige bijdrage geleverd aan het aanbrengen van belangrijke informatie. Haar reputatie als mannenverslinder, haar contacten met hooggeplaatste functionarissen en ook haar verdachte wijze van reizen zijn haar fataal geworden. Reden temeer voor andere kunstenaars om zich met haar te vereenzelvigen, want er zijn internationaal vele documentaires, films en andere culturele uitingen die naar haar verwijzen. Tot op de dag van vandaag zijn haar onorthodoxe levensstijl en haar ongelukkige en waarschijnlijk onterechte einde een inspiratiebron.

Inspirerende citaten van Mata Hari

Mijn dans is een heilig gedicht waarin elke beweging een woord is en waarvan elk woord wordt onderstreept door muziek. De tempel waarin ik dans kan vaag of getrouw worden weergegeven, want ik ben de tempel.

***

Ik was niet tevreden thuis. 

Ik wilde leven als een kleurrijke vlinder in de zon.

***

Ik had allang geen illusie meer dat ik geliefd werd om wie ik was en dit nu geaccepteerd, met een schoon geweten, bloemen, vleierij en geld dat mijn ego en mijn valse identiteit voedde

***

Ik ben in deze wereld tuig en goede mensen tegengekomen. Ik verlies. Ik win. Ik verdedig mezelf als ik word aangevallen. Ik neem wanneer iemand van mij heeft genomen. Maar ik smeek je om me te geloven; Ik heb nog nooit een spionageactie tegen Frankrijk gedaan. Nooit. Nooit.

***

Ik ben een vrouw die zichzelf uitstekend kan vermaken; 

soms verlies ik, soms win ik.

***