Het proces van communicatie kan heel mooi worden beschreven aan de hand van een 'communicatie model'. Het model is een weergave van de werkelijkheid. Het beschrijft op een eenvoudige manier hoe iemands persoonlijkheid werkt. Het model laat zien dat er buiten ons allerlei gebeurtenissen plaatsvinden die wij waarnemen via onze zintuigen. Vanaf het moment dat die externe prikkel (een beeld [visueel], een geluid of een woord [auditief], een aanraking [kinesthetisch], een geur [olfactoir], een smaak [gustatoir]) wordt waargenomen, beginnen onze hersenen een proces van verwerking. Daarbij passeert die informatie een aantal filters, die onder andere te maken hebben met de wijze waarop wij een interne voorstelling hebben gevormd van de wereld om ons heen (iemands wereldbeeld). Kortom: die te maken hebben met de wijze waarop wij zijn gevormd.
Dat filteren van informatie doen wij op drie manieren:
Weglaten van bepaalde informatie.
Dat doen we onbewust. Zonder het weglaten van informatie voelen wij ons overladen met indrukken die wij bewust niet kunnen verwerken.
Vervormen van informatie.
Vervorming treedt op wanneer wij onze huidige ervaring baseren op een verkeerde representatie van zintuiglijk indrukken. Je schrikt ergens van, maar als je beter kijkt zie je dat er niks aan de hand was. In eerste instantie was de informatie vervormd en de 'schrik' was het resultaat.
Generaliseren van informatie.
Op basis van 1 of 2 gebeurtenissen trekken wij globale conclusies die wij vervolgens voor waar aannemen. In het beste geval is generalisatie één van de methoden waarop wij mensen leren. In het slechtste geval bepaalt één enkele gebeurtenis de ervaring voor een heel leven.
Als filters kunnen we onderscheiden:
Taal, herinneringen, beslissingen, meta programma's, waarden en overtuigingen, attitudes. Al deze filters spelen een belangrijke rol in wat een externe gebeurtenis met ons doet. Zo zal iemand die ooit door een slang is gebeten anders reageren op het zien van een slang dat iemand die deze dieren als huisdier ziet.
Degene die ooit is gebeten maakt een interne voorstelling in zijn geest. Deze interne voorstelling of gedachten(patroon) beïnvloedt onze stemming en ons gedrag. Mensen die ooit opgesloten hebben gezeten in een lift kunnen opeens panisch worden wanneer ze in een kleine, afgesloten ruimte komen. Kortom afhankelijk van de indrukken en wat wij daarmee hebben gedaan, iemands persoonlijkheid, kan een bepaald functioneel of minder functioneel gedrag ontstaan dat voor ons werkt of nog niet werkt.
Één van de voorwaarden voor goede communicatie is dat je waarnemen, interpreteren en oordelen uit elkaar kunt trekken en je er voldoende bewust van bent wanneer je waarneemt en wanneer je interpreteert (of zelfs oordeelt).
Dat is heel moeilijk omdat je natuurlijk in de meeste gesprekken niet bewust bezig bent met letten op hoe je denkt en wat je denkt. Toch kan het niet goed kunnen scheiden van waarneming en interpretatie tot vervelende situaties leiden. Er kan miscommunicatie ontstaan of onbegrip dat vervolgens vaak niet uitgesproken wordt.
Waarnemen is een puur fysieke activiteit. Je ziet of je hoort iets. Goed waarnemen is erg moeilijk want je ziet of hoort vaak maar een deel van wat er allemaal waar te nemen valt.
Interpreteren is het toekennen van een betekenis aan wat je verbaal of non-verbaal waarneemt. Hoe je interpreteert heeft onder andere te maken met je eigen referentiekader, de situatie, de plaats, je gemoedstoestand, enzovoort.
Oordelen gaat nog wat verder dan interpreteren. Niet alleen gaat het om het toekennen van een betekenis maar daarin schuilt vaak nog een oordeel van 'goed' of 'fout'.
Voorbeeld
Je bent met een nieuw team aan het vergaderen voor een project. Je teamgenoot tegenover je zit constant op haar stoel heen en weer te schuiven (waarneming). Jij interpreteert dat als een teken van haar zenuwachtigheid (interpreteren) en denkt misschien zelfs wel 'Wat een zenuwenlijder' (oordelen). Zou je aan je teamgenoot gevraagd hebben waarom zij op en neer zit te schuiven, dan zou ze je misschien gezegd hebben dat ze zich ongemakkelijk voelt omdat ze naar het toilet moet maar de vergadering niet wil onderbreken. Is ze dan nog steeds een zenuwenlijder?
In dit voorbeeld neem je dus iets waar maar toets je wel eerst wat de waarneming betekent zodat je niet tot overhaaste conclusies komt. Als we dat allemaal wat vaker zouden doen (en zo moeilijk is het niet!) dan zou er een stuk minder miscommunicatie en onbegrip zijn in zowel werk- als privésituaties.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat een reactie achter