Onder alle bomen in Indonesië neemt de waringin een bijzondere plaats in. Om te beginnen ziet hij er indrukwekkend uit, vooral als hij al oud is, dan hangen aan alle kanten luchtwortels naar beneden, waardoor hij vele meters in omvang toeneemt. Zijn machtige takken reiken wijd naar alle kanten. Voor mens en dier, maar ook voor andere planten is hij altijd even gastvrij, hij biedt schaduw en voedsel. Zijn belangrijkste taak is echter de verbinding tot stand te brengen tussen de mensen- en geestenwereld. Hoog in zijn bladertooi huizen geesten van voorouders. Geesten, die uit de hemel neerdalen via zijn takken neer naar de aarde. Omgekeerd kunnen ook priesters boodschappen langs deze weg hemelwaarts sturen, daarom staan ze gewoonlijk aan de ingang van tempels, maar ook wel op strategische punten in het dorp of het platte land, want contact moet er geregeld zijn tussen hemellingen en aardwezens op Bali.
De lotusbloem wordt gezien als het symbool van de hele wereld. Op de Balinese nieuwjaarsdag, nyepi, wordt de wereld door de gebeden van de priesters tot de god Shiwa, de schepper van al het leven, en ook van zowel goed als kwaad, als het ware opnieuw geschapen. Hij zetelt midden in de lotustroon, omringd door wachters.
Zo vertegenwoordigt de lotusbloem, die vier- of achtbladig kan zijn niet alleen op mystieke wijze de macrokosmos, maar ook het bewustzijn van de mens, waarmee zij eveneens een verbinding vertegenwoordigt tussen lage en het hogere, tussen mensen in de wereld en het godenrijk. De indeling van het eiland, de desa's en zelfs de huizen zijn geordend naar het model van de lotus, dat min of meer te vergelijken is met de vier windstreken in de westerse wereld. Waar de waringin multifunctioneel is, kan de lotusbloem als een symbool van schoonheid en harmonie in de schepping gezien worden.
De waringin en de lotusbloem
Op een goede dag, of moet ik zeggen op een ongelukkige dag kregen de waringin en de lotusbloem ruzie. Ze vonden allebei van zichzelf dat ze de voornaamste plant waren. Deze ruzie veroorzaakte grote opschudding in de desa. Niemand durfde meer naar de tempel te gaan. De mensen slopen voorzichtig langs de plek des onheils. De discussie nam voortdurend in hevigheid toe evenals de onrust in de desa.
Nu woonde er aan de overkant van de vijver een lieve, oude vrouw. Ze had maar één tand en zelfs die wiebelde. Ze stond echter bekend om haar eerlijkheid en weloverwogen oordeel. Ze werd geregeld geraadpleegd over onenigheden tussen mensen of groepen in de desa, maar het ging altijd om mensenzaken en voor een geschil tussen twee planten had nog nooit iemand haar benaderd. Toch besloot men haar in ieder geval van het getwist op de hoogte te stellen. Ze zou dan zelf wel beslissen of ze zich er in wilde mengen. Misschien zou ze het hele geval wuivend met haar dunne handjes weglachen.
Dat deed ze echter niet. Ze hoorde het verhaal ernstig aan en na een poosje stilletjes voor zich uitgestaard te hebben onder het snel heen en weer wiebelen van haar laatste tand, zei ze: "Dit is heel erg, of liever, dit kan tot iets vreselijks uitgroeien. Het is al erg genoeg dat de mensen zoveel ruzie maken en elkaar de loef af proberen te steken, als de plannen daar nu ook al mee beginnen, is het einde zoek. Ik zie het als mijn plicht hier zo spoedig mogelijk een einde aan te maken. Hoe? ... daarover moet ik heel ernstig nadenken". En ze verzonk in diep gepeins.
De desabewoners trokken zich eerbiedig terug en wachtten af.
Ineens klaarde haar gezicht op. Ze had het gevonden. Als die planten zich als mensen gedroegen, kon ze hen ook als mensen aanspreken. Ze schoot in haar slofjes en liep om de vijver naar de tempelhof, waar de waringin en de lotus zich zo veel mogelijk van elkaar hadden afgewend.
"Zo", sprak ze streng, "kijken jullie mij eens allebei aan". De lotus draaide haar bloem in de richting van de waringin en de waringin zwaaide haar takken terug naar de vijver. "Schamen jullie je niet om je zo minderwaardig te gedragen? Jij, die de harmonie van de hele wereld symboliseert", zei ze tegen de lotusbloem, die beschaamt haar blaadjes dichtvouwde "en jij, die de verbinding tussen hemel en aarde in stand houdt". De waringin rilde door al zijn takken. "Jullie hebben beide een belangrijke functie, de mensen eren jullie en ieder heeft zijn eigen schoonheid. Jij, lotus siert onze vijver met je bladeren, je veelbelovende bloemknoppen en je aanminnige kleuren. Libellen en andere insecten trek je aan, je maakt onze vijver tot een lust voor het oog". Van pure vreugde spreidde de lotus haar blaadjes zo wijd als ze kon, zodat ze in de zon dieproze werden. "En jij, waringin", richtte de oude vrouw zich tot de boom "schaam jij je niet dood? Zo'n grote, eeuwenoude boom, die staat op te snijden tegen zo'n tere, kleine bloem? Jij zou in ieder geval beter moeten weten. Alle planten hebben hun plek en plichten in de natuur, dat weet je drommels goed. Heb je je inzicht met de wind meegestuurd of door de wortels in de grond laten zakken? Ik heb een heel andere rivaliteit voor jullie in petto".
Geïnteresseerd wendden beide planten zich naar de oude vrouw.
"Van nu af aan prijzen jullie om het hardst de mensen die hier langs komen om in de tempel te offeren en te bidden"
En dat is de reden, waarom alle waringins prachtig ruizen bij alle plechtigheden en waarom de lotus haar bloemen wel een halve meter boven het water uit laat steken.
Hanneke Simons
Wat een schattig en mooi verhaal!
BeantwoordenVerwijderen