Carlos Castaneda

Wie is Carlos Castaneda?

Carlos Castaneda was een Amerikaanse schrijver van Peruviaanse afkomst die een aantal boeken heeft geschreven over zijn relatie met en leerschool bij een Indiaanse tovenaar genaamd Don Juan Matus.

Over de levensloop van Carlos Castaneda bestaat heel wat onzekerheid en geheimzinnigheid. Hijzelf heeft hiertoe in belangrijke mate (waarschijnlijk bewust) bijgedragen. Zo heeft hij slechts één uitgebreid interview gegeven aan de pers (Time Magazine in 1973) en kwam vrijwel nooit in de openbaarheid. Zelf zei hij dat hij op 25 december 1935 geboren was in São Paolo, Brazilië. Anderen, echter, beweerden dat hij geboren was in 1925 in de stad Cajamarca, Peru.

Welke versie is de juiste? Wie zal het zeggen.

Overigens is het niet ongewoon in Latijns-Amerikaanse landen dat mensen meerdere geboortedata of –plaatsen, of namen hebben. Er zijn altijd vluchtelingen en legale, half-legale of illegale migranten geweest die redenen hebben om hun afkomst ten dele of geheel te verzwijgen. In elk geval kwam Castaneda aan in de VS in 1951. In Los Angeles volgde hij eerst een schrijversopleiding aan het Los Angeles City College en later (vanaf 1959) volgde hij een antropologie-opleiding aan de UCLA (de University of California)in diezelfde stad.

In 1960 ging hij, in het kader van zijn studies, naar Mexico. Onderweg, vlakbij de Mexicaanse grens, in de stad Nogales in Arizona, ontmoette hij don Juan Matus (een pseudoniem) in een busstation. Deze Yaqui-shamaan zou de komende jaren een cruciale rol spelen in zijn leven en hem inwijden in een aantal aspecten van het Mexicaanse shamanisme.

In 1968 publiceerde Castaneda zijn eerste boek (toen nog als thesis): 'The Teachings of Don Juan: A Yaqui Way of Knowledge'. Het jaar daarop werd het boek door een grote uitgeverij uitgebracht en werd een groot succes. Later volgden ‘A Seperate Reality’ (1971), ‘Journey to Ixtlan’ (1973) en een hele reeks andere boeken. Zijn boeken werden in heel wat talen vertaald en er werden miljoenen exemplaren van verkocht. Het werden, net als de wijsheid uit het Verre Oosten, inspiratiebronnen voor de toen opkomende ‘tegencultuur’ en de hippies. Ze worden nog steeds wereldwijd uitgebracht en gelezen. Ook nu nog zijn ze een grote bron van kennis over het Mexicaanse shamanisme.

Carlos Castaneda stierf op 27 april 1998 in Westwood (California, VS).

Engelstalige boeken van Carlos Castaneda.

The Teachings of Don Juan: A Yaqui Way of Knowledge
A Separate Reality: Further Conversations with Don Juan
Journey to Ixtlan: The Lessons of Don Juan
Tales of Power
The Second Ring of Power
The Eagle's Gift
The Fire From Within
The Power of Silence: Further Lessons of Don Juan
The Art of Dreaming
Silent Knowledge
Magical Passes: The Practical Wisdom of the Shamans of Ancient Mexico
The Wheel of Time: Shamans of Ancient Mexico,
Their Thoughts About Life, Death and the Universe
The Active Side of Infinity

Nederlandstalige boeken van Carlos Castaneda

De lessen van don Juan
Een aparte werkelijkheid
Reis naar Ixtlan
Kennis en macht
De tweede machtsring
De vlucht van de adelaar
De kunst van het dromen
Het innerlijk vuur
De macht van de stilte

De boeken bevatten veel bovennatuurlijke verschijnselen en toverkunst maar ook uitvoerige uiteenzettingen van de filosofie van deze Don Juan. Ze trokken sterk de aandacht en kregen een zekere cultstatus. Later kwamen er echter twijfels op, onder andere of Don Juan wel echt bestond.

In 1960 ontmoette hij de Yaqui sjamaan Don Juan Matus, ging bij deze in de leer en schreef de gedeeltelijk autobiografische werken waardoor hij vooral bekend is geworden. Aanvankelijk maakten de gesprekken met Don Juan deel uit van zijn afstudeerscriptie in de antropologie, over het gebruik van hallucinogene paddenstoelen en cactussen, maar later ging Castaneda in de leer bij Don Juan om diens wereldbeeld en wijsheid te leren. De boeken, aanvankelijk antropologische getint, veranderden van toon naarmate de serie vorderde en resulteerden uiteindelijk in een mengsel van verhaal, religie en filosofie. Zijn werk bevat beschrijvingen van paranormale ervaringen, verschillende psychologische technieken (zoals Neuro-Linguïstisch Programmeren), tolteekse magische rituelen, shamanisme en ervaringen met hallucinogene drugs zoals peyote en jimson weed.

Kritiek

Veel critici betwijfelen het bestaan van Don Juan en wijzen op inconsistenties in zijn karakter in de boeken; onjuistheden in de chronologie van de boeken, het gebrek aan overeenkomst tussen wat Don Juan leert en wat andere Yaqui-indianen geloven; en het gebruik van Engelse woordspelingen en grappen in de boeken door Don Juan hoewel deze alleen Spaans zou spreken. Fans antwoorden hierop door te stellen dat het zelfs irrelevant is of Don Juan al dan niet heeft bestaan en dat het gaat om de thema's in de boeken.

Aangezien Castaneda een ongrijpbaar en ontwijkend persoon was en omdat zijn werken werden gelezen door jonge mensen in een periode dat mystieke en sjamaanse tradities sterk in de belangstelling stonden, twijfelden veel antropologisch deskundigen aan het waarheidsgehalte van zijn werk. Toen The Teachings of Don Juan echter werd gevolgd door een serie eveneens zeer populaire boeken, waaronder A separate reality (1971) en Tales of Power (1975) werd de vraagstelling hoeveel hiervan echte antropologie was en hoeveel hij er zelf bij had verzonnen steeds dringender.

Een andere manier om de boeken te lezen is als een soort detectivespel, waarbij sommige delen van het materiaal waarschijnlijk waar zijn en andere waarschijnlijk wel waar leken op dat moment, maar in werkelijkheid hallucinaties waren; het is aan de lezer om uit vinden welke.

De filosofie in de boeken van Castaneda

De boeken kunnen worden gelezen als de uiteenzetting van een bepaalde filosofische wereldbeschouwing volgens welke je zou kunnen leven. Er is een groeiende wereldwijde beweging van mensen die dit proberen.

Een belangrijke stelling van de door Castaneda gepropageerde levensbeschouwing is dat het mogelijk is om 'heldere dromen' te cultiveren (lucide dromen) om zo tot een beter bewustzijn te komen, wat leidt tot een toestand waarin buitengewone waarnemingen kunnen worden gedaan. Ook wordt het breken met routines en het toepassen van nieuwe vormen van gedrag (onvoorspelbaarheid) aanbevolen als manier om de relatie van een persoon met de wereld duidelijker te maken. De combinatie van droomtechniek en gedragsbeheersing leidt volgens Castaneda uiteindelijk tot het vermogen om te komen tot een hoger waarnemingsniveau (wellicht vergelijkbaar met Oosterse filosofische toestanden zoals de staat van satori in het Zenboeddhisme.

Officiële site klik hier