Magie en de kunst van het Visualiseren

Magie is één van de wetenschappen die volgens de huidig geldende norm niet als zodanig erkend wordt. Er bestaat immers geen leerstoel voor aan een universiteit en dus ook geen herkenbare titel zoals bijvoorbeeld ir. of dr. in de magie. Zaken die niet tastbaar zijn en geen fysiek vorm hebben kunnen immers niet bewezen worden volgens de huidig gehanteerde norm op universiteiten.

Aan de Universiteit van Amsterdam wordt de studie "Mysticism and Western Esotericism" gegeven. Hier worden de bekende geschriften over Hermetica en Westerse Esoterie bestudeerd. Dit heeft niets te maken het bestuderen van de praktische kant van de westerse magie. Men benadert op de universiteit deze disciplines op een wetenschappelijke manier. Men biedt dus geen scholing in de praktische vaardigheden.

Door de wetenschap worden grensoverschrijdende ervaringen zoals de resultaten of beleving magie, niet erkend en hebben zij geen bestaan. De wetenschap die beweert objectief te zijn, is dus eigenlijk subjectief. Want sinds mensenheugenis wordt verslag gedaan van ervaringen die niet toetsbaar zijn aan een wetenschappelijk model. Dit is jammer want hier ligt een gemiste kans. Religie is een gebied waarin grensoverschrijdende ervaringen veelvuldig voorkomen. Dit lijkt op voet van oorlog te staan met de wetenschap. Hier ligt dus nog een open terrein van onderzoek, waarbij wetenschap, beleving psychologie en religie studies zich aaneen zouden kunnen sluiten om de werking en beleving van magie nader te bestuderen. Hier laten we het bij wat betreft de wetenschappelijke kijk op magie.

Het werken met archetypes en gedachtevormen
binnen de magie.

Welbeschouwd zouden we kunnen zeggen dat drie dingen met zekerheid worden vastgesteld kunnen worden. Dat is ten eerste het feitelijk voorkomen van deze grensoverschrijdende ervaringen. Ten tweede zijn deze ervaringen altijd al gemeld; hier en elders, vroeger en nu. Ten derde hebben veel van deze ervaringen zeggingskracht. Ze kunnen constitutief zijn voor wereldoriëntatie en zelf oriëntatie. In dit kader is het ook interessant om eens te kijken naar de klassieke wijsgeren, bijvoorbeeld naar Socrates die luistert naar een stem van zijn daimon. Is dit niet hetzelfde als de sjamaan die luistert naar de stem van zijn voorouders en de mysticus naar die van de engelen. Blavatsky (theosofie) ervoer geestelijk contact met niet fysiek aanwezige meesters. Jung heeft baanbrekend werk gedaan waardoor termen als collectief onbewuste en archetypen onder een groot publiek bekend zijn en gehanteerd worden. Men hecht er waarde aan, omdat men waarde toekent aan Jung. Volgens Jung is het mogelijk om middels meditatie contact te maken met archetypische beelden maar ook uit met mythen, waardoor men contact maken met die krachten de mythe en het archetype vertegenwoordigen. Deze meditaties moeten volgens Jung herhaald worden gedurende een bepaalde periode, zodat ze steeds dieper in kunnen werken op de geest. Zoals de meditatie een instrument kan zijn om te zien hoe de archetypen werkzaam zijn binnen een mens, zo laat de magie zien hoe ermee te werken. Magie werkt met aanwezige krachten en kan veranderingen tot stand brengen. Deze krachten zijn neutraal, hebben dus geen positieve of negatieve lading. De manier waarop er mee omgegaan wordt, geeft de kleur. Vandaar is het erg belangrijk dat de magiër heel goed weet wat (niet) te doen. Het in contact staan met de goddelijke wil is van essentieel belang.

Magie wordt door Dion Fortune gedefinieerd als:

"Magie is de kunst om een andere bewustzijn staat aan te nemen door middel van de Wil".

Dion Fortune is in de westerse magie een zeer bekende auteur die veel boeken op haar naam heeft staan. Zij was lid van The Order of the Golden Dawn, een occult genootschap uit het begin van de 20e eeuw. Later heeft zij haar eigen school gesticht, The Society of the Inner Light. Deze school is nog steeds actief. Wat betekent deze definitie Dion Fortune nou precies? Het centrale woord uit deze zin is "wil". Er zijn allerlei willetjes die ons de hele dag bezighouden. Zo willen we koffie om 10.00u, willen we onze sociale contacten onderhouden, willen we op vakantie en zo meer. Die willen kunnen per uur wisselen, soms zelfs van het een op het andere moment. Ze zijn dus niet stabiel en blijkbaar inwisselbaar. De wil waar in de magie over wordt en waar Dion Fortune hier op doelt wordt is van goddelijke aard. Deze is namelijk onveranderd hetzelfde. Wil men dat eenmaal, dan gaat het nooit meer weg. Ongeacht de levensomstandigheden. Hoe kan deze wil herkend worden? Want soms kan een wil ontzettend diep voelen, het hele wezen in bezit nemen, maar toch blijkt hij dan een passant te zijn. Een nieuwe auto, een mooier huis, het hebben van een relatie, het ambieren van een functie, het valt allemaal onder de zogenaamde kleine willen. We kunnen dit betitelt dat als zijnde de sub personen die iets willen. En allemaal willen ze wat anders. Iemand zich als zoon anders gedraagt dan als echtgenoot of vader. Deze verschillen zijn normaal, omdat ieder van ons verschillende "zelven" heeft afhankelijk van de relaties die we hebben met andere mensen, omgevingen, groepen, enz. uit ervaringen leren we dat we er goed aan doen ons niet te identificeren met welke van deze "zelven" dan ook, en leren we dat het allemaal rollen zijn die we spelen, en dat hoe paradoxaal dat ook lijkt het niettemin waar is dat we een bepaalde rol des te beter spelen, naarmate we ons er minder mee identificeren. Uit de werken van schrijvers over magie leren we dat de centrale wil de drijvende kracht achter het geheel is en streeft naar een bewustwording van die wil die in alle opzichten anders is dan de sub personen.

Die centrale wil, dat is de goddelijke wil. Deze is herkenbaar juist omdat hij voorbij het zegbare gaat. Iets van goddelijke aard is, laat zich niet makkelijk in woorden vangen. Poëzie en paradoxale uitspraken kunnen dit bij benadering en trachten een transcedente ervaring te verwoorden, meestal aan de hand van het schetsen van een beeld of metafoor.

Teresa van Avila heeft hier een beroemd werk over geschreven, De Innerlijke Burcht. De Innerlijke Burcht is een mystiek geschrift van Teresa van Avila wat heel precies de stadia aangeeft die een spirituele ontwikkeling kenmerkt. Zij spreekt van zeven verblijven die zij één voor één binnengaat en beschrijft. Met verblijven bedoelt zij de fases die zowel concreet als ook in gebed zichtbaar worden. Teresa in het zevende verblijf waar Zijne Majesteit (God) huist:

"Het lijkt wel of de goddelijke Majesteit door deze wonderlijke aanwezigheid de ziel geschikt wil maken om nog meer te ontvangen. Het is duidelijk dat zij daardoor snel zal vorderen in de volmaaktheid, en ook de vrees zal verliezen die haar soms overviel bij de andere, door God verleende gunsten, zoals we gezegd hebben".

Dit boek is geschreven in de 16e eeuw en heeft uiteraard een compleet andere maatschappelijke context dan die van tegenwoordig. Het proces zoals zij het beschrijft is een mystieke weg naar het Huwelijk, de eenwording. Onderweg ontmoet zij wat ze noemt "duivels". Nu zouden wij dat weerstand, blokkades of leerprocessen noemen. Blijvend in de termen van Assagioli, licht ze haar sub personen door, en probeert hun belangrijkheid en haar gehechtheid eraan uit te schakelen om zich volledig te kunnen richten op dat ene goddelijke. Voor de volledigheid; dit is slechts een benadering van haar werk. Tijdens de Verlichting werd de magie verworpen als bijgeloof maar overleefde als een religieuze occulte filosofie tot op heden. Magiers en mystici verschillen niet zoveel van elkaar als wel gedacht wordt. We zouden kunnen zeggen dat magiers nieuwsgieriger zijn dan de mystici. Beide disciplines zijn omgeven door een waas van mysterie. Op de eerste plaats is magie een kwestie van doorzettingsvermogen en hard werken. Het komt niet aanwaaien en vraagt om een langdurige training op mentaal, emotioneel en spiritueel gebied. Mentaal omdat het nu eenmaal veiliger is om te weten hoe het (niet) werkt als je met wetmatigheden te maken krijgt zodra je gaat stijgen door de sferen. Een magiër dient emotioneel ook in balans te zijn, omdat blokkades van deze aard ook als blokkerend in het magisch werk werken. Dit wil niet zeggen dat men dan voortdurend in balans moet zijn, want dat is haast onmogelijk. Het betekent wel dat een magiër introspectief moet zijn en reinigende processen op gang moet brengen en houden. Het leven levert voldoende lessen, mits men bereid is te zien. De magiër dient zich spiritueel te ontwikkelen dit is een kwestie van oefenen, aanscherpen, verfijnen en reiken. Dit gebeurt door meditatie, rituelen en geleide - fantasieën. Wat deze 3 gebieden gemeenschappelijk hebben is het bouwen van gedachte vormen. In de magie gaat het ook over; wie dient men en om verlangen om te weten opdat men kan dienen. Wat gediend wordt is natuurlijk Het Licht, een ruime benaming voor God, Kosmos, Universum.

Magie vindt een ingang in het menselijk energiesysteem op het fijnstoffelijk niveau, zo doet de magie dat ook. Krachten die in het onderbewuste liggen worden aangeroerd en veranderd opdat de mens zich kan ontwikkelen. De krachten die hier bedoeld worden zijn de archetypen welke een enorme kracht hebben. Ze zijn van goddelijke aard en in allerlei culturen verbeeld als goden in een pantheon. Een vergelijking van magie met de topsport is op zijn plaats. Om een succesvol topsporter te worden, moet men hard en op dagelijkse basis trainen. Spieren en uithoudingsvermogen zijn nu eenmaal niet van de een op de andere dag in topconditie. Zo ook met magie; trainen op dagelijkse basis gedurende een lange periode geeft het gewenste resultaat. Men kan dan aan kracht winnen, maar het allerbelangrijkst is de verfijnde waarneming en afstemming.

De magie maakt gebruik van een belangrijke techniek die lijkt op wat inmiddels al onder een groot publiek bekend is, de visualisatie. Jung spreekt over actieve imaginatie en beschrijft dit als een serie fantasieën die door opzettelijke concentratie in het leven wordt geroepen. Dat is een mooie woordspeling, want hij zegt hiermee ook dat de fantasieën, die zich laten zien in beelden omdat het onbewuste dat als voertaal gebruikt, naar het bewustzijn (leven) worden gehaald. Volgens Jung verandert daarna de aard van de dromen van de patient omdat het onbewuste verlicht (in de zin van druk vermindering) wordt. Kennelijk willen bepaalde beelden bewust worden. Deze magische techniek behelst het bouwen van gedachte vormen. Het lijkt op visualisatie, iets meer op actieve imaginatie, maar gaat nog een stap verder. Van te voren is namelijk duidelijk wat men wil "bezoeken" in het onbewuste. De reis is dus niet op de bonnefooi of met een vaag omschreven doel, maar gericht op een kracht uit het collectief onbewuste. Om een juiste afstemming te krijgen, worden er van te voren voorwaarden gecreëerd.

De joodse mystieke kabbala kent een aantal technieken om die te bereiken. Zoals christenen een kruis slaan voor zij hun gebed of mis beginnen, zo maakt de magie een vergelijkbaar kruis waarbij hij God namen (kabbalistisch kruis). Deze God namen zijn de namen van de emanaties, of sephiroth (sferen)op de kabbalistische levensboom. Het vibreren heeft zowel een lichamelijk als ook een psychische effect. Het zet een trilling in werking en verbindt de persoon in kwestie met hetgeen gevibreerd wordt. Het is vergelijkbaar met wat Jung het "in het leven roepen" noemt.

Gedachte vormen bouwen is een actieve bezigheid. In feite is dit het herbouwen van een bestaand beeld in de astrale wereld. De astrale wereld is vol met beelden die miljarden mensen in de loop der eeuwen daar hebben geplaatst. Een fantasie, een gedachte, een droom, de creatie van een kunstwerk, alles heeft een bestaan in die astrale wereld. Vergelijk hier een bijvoorbeeld dat iedereen kent, de figuur Maria uit het christendom. Maria is het beeld van de moedergodin en wordt al eeuwen aanbeden. Eeuwenlang richten mensen hun energie daarop, waardoor het beeld enorm geladen is met verlangen. Men hoeft weinig moeite te doen om dit beeld te visualiseren ook omdat het zo bekend is. Het exact nabouwen als in een gedachte vorm, vereist een geconcentreerde waarneming van kleuren en houding zoals bekend uit talloze religieuze geschriften. Het bouwmateriaal is astrale massa, een vormloze, manipuleerbare substantie. Het verdient aanbeveling iets "na te bouwen", juist omdat dit beeld al geladen is. Hier wordt dat gedaan met het archetype Hermes. Archetypen zijn bestaande beelden die fysiek zichtbaar worden in standbeelden en afbeeldingen van bijvoorbeeld goden in de oudheid en zouden omschreven kunnen worden als astrale patronen. Het opbouwen van de archetypen kan worden uitgebreid naar rituelen. Het doel is dan een interactie op te bouwen tussen de archetypen en magiër. Zo kan iemand zich gaan begeven in de dynamiek die er tussen deze twee goden bekend is uit de mythologie (bv de onderhandeling van Hermes over de vrijlating van Persephone die door Hades ontvoerd is). Het doen van rituelen vraagt een grondige voorbereiding en wederom een bereidheid Processen onbewust spelen, worden op deze manier naar het bewustzijn gehaald, net als bij het bouwen van de gedachtevorm van een archetype. In een magisch ritueel worden ingewikkelde gedachtevormen gebouwd. Dit gaat ook weer volgens een astraal patroon. De aardse voorwaarden worden geoptimaliseerd in de vorm van wierook, kleuren, bewegingen en klanken. Dit alles verhoudt zich perfect gebalanceerd tot elkaar en brengt de gewenste trilling in beweging. Het effect van de resonantie treedt dan op; goden resoneren mee. Dit is het invoceren. Rituelen gaan ergens over, ze hebben een doel. Dit kan variëren van een dankbaarheid ritueel, tot een viering. Alle rituelen dragen een inwijding in zich, want zij openen deuren naar de gewenste plek in het astrale. Een inwijding als hier genoemd is overigens niet hetzelfde als een initiatie. De initiatie gebeurt wel in een ritueel, maar de intentie is dan om de kandidaat te bekrachtigen en te erkennen op een volgende stap van de ladder waar hij over meer vaardigheden beschikt. In rituelen wordt vaak gebruik gemaakt van een mythe. Een mythe is een archetypische structuur die zich op de diverse lagen laat interpreteren. Mythes zijn eigenlijk inwijdingsverhalen. Meestal worden ze psychisch verklaard en gebruikt als metafoor. Zo is het verhaal van de afdaling van Inanna in de onderwereld populair omdat het zo makkelijk te begrijpen is, en bovenal herkenbaar voor een ieder die wel eens door een crisis is gegaan.

Maar het gaat nog veel dieper. Veel inwijdingsrituelen verbeelden een fysieke dood waaruit men weder opstaat als een meer spiritueel mens. Sterven op psychisch vlak staat gelijk aan afscheid nemen van een levensfase. Sterven op spiritueel vlak is een veel dieper afscheid met andere consequenties. De eenzaamheid vergroot, het verbond met broeders en zusters die dezelfde weg gaan wordt versterkt. Zo schrijft Johannes van het Kruis over zijn donkere nacht van de ziel. Hij heeft het hier niet over een depressie, zoals zo vaak wordt gedacht. Hij spreekt over een spirituele crisis. Dit laat zich moeilijk onder woorden brengen omdat het handelt over haast onzegbare werkelijkheid. Om tot een vereniging met God te komen is het voor de ziel noodzakelijk, deze donkere nacht door te maken. Die donkere nacht bestaat in het stilleggen van haar verlangens en het afstand doen van alle genot. De reden van deze noodzaak is de volgende. Alle genegenheden die de ziel voor de schepselen koestert, zijn in het oog van God louter duisternis. Als de ziel daarmee omkleed is, is zij niet geschikt om door het zuivere en eenvoudige licht van God verlicht en doordrongen te worden, tenzij zij eerst die genegenheden afwijst. Want zoals Sint Jan zegt; De duisternis kon het licht niet opnemen. Het gaan van de mystieke weg kent fases die we in diverse geschriften terug kunnen lezen. Inanna en Johannes maken hetzelfde mee. Zij zijn beide stervende. Bij terugkomst in de profane wereld zijn zij getransformeerd naar een hoger niveau. Niets is meer hetzelfde, al ziet de persoon er nog steeds hetzelfde uit. Zijn perceptie van de werkelijkheid is veranderd; hij ziet werelden in werelden, ziet nieuwe verbanden, kijkt abstracter naar de wereld en legt andere accenten. Dingen die voorheen belangrijk waren, zijn dat niet meer. Dingen die voorheen onzichtbaar waren, manifesteren zich. Er is als het ware een extra zintuig tot leven gewekt, hij is in contact getreden met een diepere archetypische laag. Na het sterven komt de vereniging met de bruidegom, het alchemistische huwelijk. En ook dit proces verdiept zich na herhaling op herhaling. Het werkelijke mystieke huwelijk is een ware spirituele extase, maar slechts weinigen bereiken dat. Simpel, omdat het in een mensenleven zoveel consequenties heeft. Niemand is jaloers op Christus die aan het kruis hangt, tussen werelden in zweeft en zelfs zijn Vader verliest. Alles is hij kwijt, zelfs de belofte en de hoop. Toch is dit het voorstadium voor het Feest. Magiers en mystici kennen de goddelijke wil als drijfveer die zich voortdurend aandient en om antwoord vraagt. Juist in die goddelijke wil is er eenheid en liggen de wortels van het holistisch denken.

Hermes Trismegistus stelt in zijn Smaragden Tablet:

Zo boven, zo beneden, zo beneden zo boven
om het wonder der Eenheid te bereiken.

Archetypen zijn krachtvelden met ieder hun specifieke kenmerken. Deze krachten zijn te hanteren. Op psychisch niveau kan hiermee gewerkt worden door ze te schetsen en herkenbaar te maken voor de ander. Iedereen weet wat de Moeder, De Rebel is en herkent zichzelf daar deels in. Door ze zichtbaar te maken in een verhaal, of beter nog een mythe, veranderen ze van statisch naar dynamisch. Ze maken een ontwikkeling door wat volgens een bekend patroon verloopt. Vergelijk hier hoe Joseph Campbell verhaalt over De Held in zijn boek The Hero with the thousand faces. Ieder mens is een held in zijn levensverhaal en krijgt ervaringen aangeboden om te gebruiken als ontwikkelingsmateriaal. De magie werkt vooral in het spirituele bewustzijn. Verschil is dat in die wereld, er geen emoties zijn zoals we die kennen uit het psychische vlak. Het bouwen van gedachtevormen zoals in de magie, het er in gaan staan en bewegen, ervaren, doet iets met de rest van de mens. Er zet zich iets in beweging. Dat iets is een beweging, een ontwikkeling. Zo laat mediteren een residu achter in het waakbewustzijn. Ook hier is weer sprake van verplaatsen van het ene naar het andere bewustzijn.

Wat als men bijvoorbeeld magisch bezig gaat
met Inanna?

Eerst moet er contact worden gemaakt (resonantie) met dit archetype. Dit kan men doen door erover te lezen, door naar afbeeldingen te kijken, door de naam hardop te laten vibreren, en dat keer op keer op keer. Telkens wordt getracht een brug te slaan tussen de geest en Inanna. Voordat men dit gaat doen, verheft men de geest naar een hogere trillingsfrequentie door bijvoorbeeld het kabbalistisch kruis te doen. In een katholieke mis wordt het zelfs letterlijk gezegd; "Verheft Uw hart. Wij zijn met ons hart bij de Heer".  Dit verheffen brengt het bewustzijn in een andere staat van Zijn, in een subtielere trilling. Dat is dan ook hoe men inlogt en afstemt in het verhaal.

Door dit herhalen wordt de afstemming op het astrale patroon steeds beter en zuiverder wordt dit gevoed met kracht. Men wordt dan Inanna. Dit kan tot gevolg hebben dat de thematiek van de mythe zich gaat manifesteren in het dagelijks leven, mits het goed gebeurt natuurlijk. De mind wordt gefocust, het begrip vergroot. Anders gezegd; men ontwikkelt als mens en traint de geest. Gezien vanuit het holistische wereldbeeld dat alles één is, zou het logisch moeten zijn dat alles en iedereen in contact staat met elkaar. De magie kent een actieve rol in het werken met de archetypen, waarbij gebruik wordt gemaakt van technieken waar bij de magier zich verbindt met het grotere geheel.

Uit het bovenstaande begrijpen we nu dat wij dus allen in verbinding met elkaar zijn. Daarom is het zeer zeker belangrijk dat wat we ook mogen visualiseren, of waar we ons in de magie ook mee verbinden, dat we er iets moois van maken.