Geestelijk groeien door de ervaring te begrijpen ...

Ieder mens wil op een bepaald moment in zijn leven zichzelf beter gaan begrijpen. Je denkt meer na over wat je meemaakt, over je problemen, je voelt en bedenkt wat er mis kan zijn, wat een oplossing kan zijn of je gaat je afvragen of "dit" het nu allemaal wel is. Misschien zoek je in je eigen culturele of religieuze achtergrond naar betekenissen van wat je meemaakt. Of je zoekt het in de achtergrond van een andere religie.

Zo een zoektocht geeft soms snel antwoorden op vragen die je hebt, soms vind je ze maar moeizaam. Het complete antwoord zit er misschien niet bij. Of je komt er achter dat je, uiteindelijk, het antwoord in jezelf kan vinden. Het kan zijn dat je op zo een moment besluit om te gaan mediteren. In het begin is meditatie misschien een vorm van stilzitten, waarin je jezelf nog hinderlijk; en "pijnlijk" kunt tegen komen. Fysiek zul je pijnen en krampen kunnen hebben, of erger nog: jeuk. Geestelijk zal je wellicht steeds aan andere zaken denken, afgeleid zijn door geluiden, gedachten, boodschappenlijstjes. Dan wil de oefening, welke ook, niet goed lukken en raak je op den duur gedemotiveerd. Terwijl je toch echt met al je goede wil ging stilzitten en je best doen! Onder de juiste begeleiding lossen zulke problemen op den duur echter op en kun je verder in je oefening. Nog later zal je makkelijker kunnen concentreren en mediteren, oefening baart immers kunst.

Maar waarom wilde je eigenlijk stil gaan zitten? Wat is het dat je wilde ervaren en begrijpen, wat wilde je ermee bereiken, waar ging het je eigenlijk om? Misschien ben je geïnteresseerd geraakt door de verhalen of ervaringen van anderen of hoorde je van een goed boek van een bekende schrijver. Het kan zijn dat je een diepe interesse voelt voor allerlei religies en je die wilt begrijpen. Ieder mens zal echter door iets "werkelijks" geraakt zijn, wil er innerlijk de behoefte gevoeld worden om echt stil te gaan zitten.

Iedereen kijkt wel eens, aan het einde van de dag of na een bepaalde ervaring, terug op wat er gebeurd is. Daaruit trek je dan je voorlopige conclusies en ga je weer verder met wat je ook maar van plan was. Eigenlijk kijk je op die momenten dus naar het verleden. Of je dagdroomt hoe mooi het allemaal zou kunnen zijn als er eerst maar dit of dat zou zijn. Hoe goed je het dan zou hebben.

Iemand die mediteert kijkt echter zo goed als mogelijk naar het heden, naar wat er precies op dat moment gebeurt. Zonder een conclusie erover te trekken. Dat is dus wel iets wezenlijk anders dan terugkijken of vooruitzien en leidt op den duur dus ook tot andere ervaringen. Als we maar kunnen en willen leren om naar het heden te kijken, naar het Nu, naar wat er "precies Nu" gebeurt. Ieder mens wil echt gelukkig zijn. En als je dit niet bent probeer je wellicht te begrijpen waarom je het niet bent. Dat gaat misschien een stuk beter als je jezelf onder ogen kunt zien, als je jezelf leert kennen. Als je daarmee begint is alles wat je ziet van jezelf nieuw, iedere ervaring lijkt een mijlpaal in je beleving. Nieuwe inzichten en "betere" meningen zetten zich krachtig op de voorgrond. Gelukkig hebben anderen ervaring en kunnen je helpen met die ervaringen en meningen. Alles wat je bent en wie je dacht te zijn wordt overhoop gehaald door op een andere manier jezelf te ervaren, jezelf anders te gaan zien. Alsof je een zaklamp op ieder plekje van jezelf richt, waardoor zelfs de kleinste oneffenheden, soms zelfs hinderlijk, zichtbaar worden.

De ervaring in jezelf (je eigen waarneming) is de handleiding en je lesboek voor je ontwikkeling. Met andere woorden: alleen je eigen ervaring laat je zien waar je staat, waar je heen wil, wat je wordt en hoe jouw weg is, jouw persoonlijke pad naar de top van Meru, de berg boven het middelpunt van de aarde, de berg die symbolisch de innerlijke ontwikkeling omvat en aan je laat zien.

Boeddha Sakyamuni vroeg eens aan een leerling hoe je problemen in het leven oplost. Zijn antwoord was even simpel als oprecht: één voor één.

Niet volledig juist, zei de Boeddha. Hij pakte een touw en begon knopen te leggen in het touw totdat er tenslotte één grote verwarde knoop over was van het touw. Hoe zou je dit touw ontwarren? Knoop voor knoop natuurlijk. Weer gedeeltelijk fout, het beste om de knopen uit het touw te halen is het volgende:

De laatst gemaakte knoop moet je eerst opruimen, dan de één na laatst gemaakte knoop enzovoort. Anders zal je het touw nooit kunnen ontwarren.

De bedoeling van dit verhaal was aan te tonen dat er juist in het heden de mogelijkheid ligt om problemen op te lossen, om werkelijk gelukkiger te worden. Zoek je in het verleden naar geluk zul je het niet vinden, het is immers al voorbij. Zoek je in de toekomst dan zul je onzeker zijn: wat immers bepaalt hoe je toekomst eruit zal zien?

Het heden in jezelf is de juiste plek en tijd om gelukkig te zijn

Meditatie leert je om helemaal in jezelf in het Nu te zijn. Meer niet. Soms raak je door een beleving van iets moois helemaal in jezelf in het Nu, dan ervaar je wat er bedoelt wordt. Maar ja, dan sijpelt dat gevoel toch weer langzaam weg en wordt je toch weer "jezelf". Alsof je dus jezelf in de weg zit bij het gelukkig zijn. Dat is op zichzelf best wel een vreemde gewaarwording of gevolgtrekking. Wie of wat is dan die - of datgene die of dat je geluk steeds weer verstoord? In meditaties kun je ervaren wie je bent en wie je denkt dat je bent. Los nog overigens van hoe anderen denken dat je bent. Het wordt dus hoog tijd dat je jezelf leert kennen, inziet en realiseert wie je werkelijk bent. Dat proces is voor iedereen een boeiend proces met pieken en dalen. Ga er in staan met je hart open voor liefde en geluk.

Zoals ze aan het einde in de hart soetra uit de Tibetaans boeddhisme zeggen:

Gate gate, paragate, parasamgate, bodhi swaha ...

Gegaan, gegaan, voorbij gegaan, volledig voorbij gegaan - ontwaakte geest, zo zij het ...

Of meer figuurlijk vertaald...

Weg, ver weg, voorbij de verste kusten

bied ik mij aan,

ter verlichting.