Verlangen naar liefde

Er zijn twee heel wezenlijke angsten: de angst om in de steek gelaten te worden, en de angst om door de ander overweldigd te worden. Vandaar dat je deze angst zeker tegen zult komen in je relatie: iedereen is in zijn jeugd in meerdere of mindere mate óf in de steek gelaten, óf overweldigd; soms zelfs beide.

Relatieproblemen hebben vaak te maken met co-dependency – een toestand waarbij er een diep verlangen naar liefde en verbinding is, maar het onmogelijk lijkt om dit te ontvangen of blijvend te ervaren.

Co-dependency ontstaat in de jeugd, als je opgroeit in een situatie waarbij je behoeftes onvoldoende werden vervuld. Vooral in een relatie kom je je gekwetste en behoeftige delen tegen. Je hoopt dat de ander geeft wat je nodig hebt. Als daar ook intimiteit en seks bij komt, is het gemakkelijk voor te stellen dat dit tot herhaling van wederzijdse diepe kwetsing kan komen. Er zijn niet veel situaties waarin onze emotionele wonden makkelijker geraakt kunnen worden dan in een liefdesrelatie. Tenzij we hier helderheid over krijgen, krijgen onze relaties het karakter van verslaving, of zitten vol compromissen en verwachtingen.

Je hebt een plek binnen in je waar je erg behoeftig bent. Als kind was er misschien onvoldoende voedende liefde. Of er was wel liefde, maar het ging niet om jou. Je eigenheid werd verzwolgen door de liefde van je ouders. Je werd gemanipuleerd en verstikt in die liefde. Van binnen draag je een diep verlangen, een rammelende honger naar liefde, aandacht en warmte met je mee. Het is een honger die soms niet te verdragen is. De behoefte is zo groot, dat je er bang van wordt. Door die angst wordt je wanhopig of doodsbang dat je nooit zal krijgen wat je nodig hebt; of je wordt juist boos, vijandig: stel je voor dat je liefde of aandacht krijgt en het weer verliest! De angst om weer in de steek gelaten te worden, of om weer afgewezen te worden, is zo groot dat je niet meer durft te voelen wat je werkelijk nodig hebt in contact met iemand. Je verliest verbinding met wat je werkelijk wilt.

Er zijn twee manieren om hiermee om te gaan.

Je wordt 'afhankelijk' of juist 'antiafhankelijk.' Bij de 'anti afhankelijke' hoort vijandigheid, bij de 'afhankelijke' wanhoop. Beide hebben een diepe angst.

De 'afhankelijke' is iemand die echt gelooft dat liefde de redding is. Je gelooft dat je door middel van de liefde verlossing zult vinden, dat liefde het hoogste goed is. Je bent er zeer gepassioneerd over, obsessief. Alles is gericht op liefde en op verliefd worden. Als er geen liefde is, is het leven een dorre woestijn, er is niks in jezelf. Je bent zo intens gefocust op de ander, dat je die geen ruimte kunt geven. Het is nooit genoeg, je zit boven op je partner. Hoe vaak je partner je ook vertelt dat hij of zij van je houd, het vult niet, je wilt het altijd nog vaker horen. Je kunt het niet geloven. Voor even ben je tevreden, maar al snel komen de angst en de twijfel weer opzetten. Houdt je partner wel genoeg van je?

In de traditionele therapie wordt de afhankelijke 'verslaafd aan liefde genoemd.' Het is als een drug, het is jouw manier om oude gevoelens van leegte en in de steek gelaten zijn, niet te hoeven voelen. De afhankelijke doet er alles voor om niet alleen gelaten te worden. Liefde is de prioriteit in zijn leven, zijn hele wezen is gevormd om liefde. Het is de focus van zijn levensenergie. Je hebt als het ware antennes die oppikken of iemand echt aanwezig is en genoeg aandacht en liefde geeft. De wond zit diep in je structuur verankerd. Je hele leven zoek je naar iemand die die wond kan helen, iemand die je eindelijk de juiste liefde zal geven, op de juiste manier. Obsessief word je voortgedreven om die persoon te vinden. Er is geen enkele wens om dat in jezelf te vinden. Als je het maar goed zou doen, het juiste gezicht zou trekken, de juiste jurk zou vinden, de juiste baan of wat dan ook, dan krijg je de geliefde van je dromen. De prins op het witte paard, of de prinses uit je fantasieën zal dan aan komen galopperen, en je meenemen naar het sprookjesland waar je nog lang en gelukkig leeft. Zolang je geïdentificeerd bent met die oude wond, kun je er niets aan veranderen.

Je kunt ook juist 'anti afhankelijk' zijn. De anti afhankelijke is iemand die erg nerveus is over verbinding en diepe intimiteit. Liefde komt in je leven op de derde of de vierde plaats; het is niet als hoogste op de lijst! De antiafhankelijke wil alleen gelaten worden. Je hebt je vrijheid nodig! Het is bedreigend om iemand te dichtbij te laten komen, want die persoon zou wel eens teveel kunnen nemen. Net zoals er vroeger, als kind, teveel genomen werd. De angst is om overweldigd te worden, opgevreten te worden door de ander, zodat er niets meer van je overblijft. Stel dat je je wel zou overgeven, dan word je vast weer in de steek gelaten. Je moet er niet aan denken!

In je kindertijd werd je overweldigd en overspoeld door je ouders. Eén van je ouders had je nodig voor zijn of haar eigen behoeftes en geluk. Er waren grote verwachtingen. Al jong ontdekte je dat je jezelf moest inleveren om liefde te krijgen. Dat je verantwoordelijk moest zijn voor andere mensen, en je jezelf hierin heel gemakkelijk verliest. Vandaar dat je ontzettend wantrouwig bent over wat het gaat betekenen om je met iemand te vermengen. In de traditionele therapie wordt dit de ontwijkingverslaafde genoemd. Je bent bang dat je je kracht, je eigenheid, je creativiteit en je vrijheid verliest, als je de ander te dichtbij laat komen. De anti afhankelijke moet de controle bewaren. Alles moet op jouw manier gebeuren. Je wilt je eigen dingen te doen en niets uit hoeven leggen aan iemand. Een teamspeler ben je niet, je wilt een IK zijn, geen WIJ. Je wilt alleen wonen, je wilt alle vrijheid. Je bent erg sociaal, je houdt ervan om in de wereld te zijn, van netwerken. Of je bent juist zeer gesteld op je privé leven. Je huis is je fort, niemand komt zomaar binnen! Je houdt ook van uitdagingen zoals gevaarlijke sporten. Bergen beklimmen, zeilen … in je eentje de hele wereld rond in een zeilboot! De afhankelijke reageert totaal anders, die geeft juist gemakkelijk alles op voor de ander. Zijn huis is open voor iedereen. Hij gaat het liefst met zijn tweetjes op vakantie naar een warm, onbewoond eiland.

Je zult jezelf ongetwijfeld herkennen in één van de twee kanten. Het gaat er niet om jezelf hiervoor te veroordelen. Als je je er bewust van wordt, kun je het stoppen. Als je onbewust vastzit in dit spel, kom je op een dood spoor, je relatie loopt vast. Als de afhankelijke echter stopt met achter de anti afhankelijke aan te lopen, zal deze laatste vanzelf stoppen en achterom kijken waar de ander blijft. In de meeste relaties gaan de rollen heen en weer, dan ben je weer in de afhankelijke positie, dan weer in de antiafhankelijke, maar het is een positieve afhankelijkheid, je bent in contact met jezelf en met wat je nodig hebt van de ander.

Een relatie is pas gezond als je eerst een relatie hebt met jezelf,
als je ook vervulling in jezelf kunt vinden.

Meestal kom je dan eerst in contact met het gemis van vroeger. Je behoeftes herinneren je aan de pijn van toen, je bent gaan geloven dat je het toch niet krijgt. Meestal zoek je dan een partner die hetzelfde doet als je ouders, dat is wat je kent. Als je dat kunt ervaren, kun je ook weer voelen wat je werkelijk nodig hebt.

De weg naar een goeie relatie

De weg vanuit co-dependency naar bewust lief hebben houdt eigenlijk in dat we begrip krijgen en ons echt bewust worden over hoe ons gewonde innerlijke kind zich gedraagt in een relatie. Onderzoek je patronen en vergelijk ze met hoe het ging in je familie vroeger – hoe werd er om gegaan met jouw behoefte aan liefde, warmte – contact – verzorging? Hoe waren je hechtingsmogelijkheden? Wat is jouw verhaal en waar en hoe worden jouw knoppen ingedrukt van je innerlijke videospeler, zodat je in een oude film – die van je verleden - terecht komt?

Als je allebei in je eigen film zit, in je eigen oude verhaal, dan kun je elkaar nooit ontmoeten, zie je de ander door de gekleurde bril van je eigen verhaal.

Het werken met grenzen om vanuit co-dependency naar een volwassen, liefdevolle relatie te komen is heel belangrijk. Leer je eigen grenzen kennen, respecteren en stellen – zodat je ook de grenzen van je partner kunt respecteren. Schaamte en shock zijn belangrijke items om te onderzoeken en te leren kennen, want dit beïnvloedt de manier waarop je intiem kunt zijn, je seksualiteit, of je jezelf durft te laten zien, boos kunt zijn, nabij kunt zijn.

Als je ziet dat je in een (anti) afhankelijkheidsrelatie zit.

Voor de afhankelijke – stop met achter de ander aan lopen, dan stopt de ander vanzelf om te kijken waar je blijft

Voor de onafhankelijke, stop met rennen, sta eens stil en kijk eens achterom. Wordt je bewust van hoe je met je behoeftes om gaat.

Je dient eerst je behoeftes te leren kennen, te leren voelen, en vervolgens ga je onderzoeken hoe je ermee naar buiten kunt komen.

Kijk naar het onbewuste contract dat jullie gesloten hebben, verbreek het en maak een nieuw contract. Hoe zorg je voor elkaar, wat zijn de onuitgesproken verwachtingen, de ongeschreven wetten.

Door therapie, meditatie, andere bewustwordingsmanieren kun je terug komen in het Hier en Nu, in je volwassen Zelf, en hulp zoeken, om je blinde vlekken helder te krijgen.

Bron tekst: aumm.nl/

Een freudiaanse verspreking

We spreken van een Freudiaanse verspreking wanneer iemand onbedoeld iets zegt dat in zijn geest belangrijk is. Hierbij kan het zijn dat de spreker zich er niet van bewust is dat hij dit belangrijk vindt, of het ontkent. De verspreking dankt zijn naam aan de psychiater Sigmund Freud. In één van zijn werken bespreekt hij een aantal niet functionele handelingen en gedragingen die volgens hem veroorzaakt worden door psychologische mechanismen.

Fehlleistungen

Het boek van Freud waar de Freudiaanse verspreking uit voortgekomen is heet 'De psychopathologie van het dagelijks leven' (Zur Psychopathologie des Alltagslebens). Het was zijn eerste boek en werd gepubliceerd in 1901. In dit boek bespreekt Freud naast de Freudiaanse verspreking nog meer 'Fehlleistungen', zoals hij ze noemt. Vergissingen die de mens volgens Freud maakt door psychologische mechanismen die zich in de geest van de mens afspelen. Hij deelt de fehlleistungen op in een aantal categorieën:

Verkeerd handelen

Vergeten

Voorbeelden van verspreken

Een voorzitter opent een vergadering met de woorden: "Hierbij verklaar ik deze vergadering voor gesloten." De voorzitter wilde liever bewust of onbewust thuis zijn die avond.

Een presentator kondigt een artiest aan aan wie hij een hekel heeft. ‘Hier komt Nederlands grootste mislukkeling …’ Dat had natuurlijk iets anders moeten zijn, zoals zanger.

Verkeerd handelen

Een scheidsrechter moet neutraal zijn. Bij een wedstrijd doet de zoon van de scheidsrechter mee. Wanneer hij een doelpunt maakt steekt de scheidsrechter zijn hand in de lucht en juicht. Hij dacht toch echt dat hij onpartijdig zou zijn die wedstrijd.

Vergeten

Je had op woensdagavond een verjaardag van een oom waar je echt geen zin in had. Wanneer je woensdagavond naar de televisie zit te kijken besef je je opeens dat je de verjaardag van je oom bent vergeten.

Meer over de Freudiaanse verspreking

Heb de moed om niet aardig gevonden te worden.

   Gratis te downloaden,
alleen in het Engels verkrijgbaar
Het maakt voor jou niet uit, wanneer je besluit om je zorgen los te laten over wat anderen denken en of ze het goed vinden of niet. "De moed om gelukkig te zijn omvat ook de moed om niet aardig gevonden te worden. Als je die moed hebt verzameld, zullen je interpersoonlijke relaties ineens veranderen in dingen van lichtheid."

The Courage to be Disliked laat je zien hoe je de kracht in jezelf kunt ontsluiten om je beste en meest ware zelf te worden, je toekomst te veranderen en blijvend geluk te vinden. Met behulp van de theorieën van Alfred Adler, één van de drie psychologen van de 19e eeuw.

Voor het eerst uitgebracht in de Engelse taal, het Japanse fenomeen dat ons de eenvoudige maar diepgaande lessen leert die nodig zijn om ons ware zelf te bevrijden en blijvend geluk te vinden.

The Courage to be Disliked, al een enorme bestseller in Azië, met meer dan 3 miljoen verkochte exemplaren, laat zien hoe je de kracht in jezelf kunt ontsluiten om de persoon te zijn die je echt wilt zijn.

Aan de hand van de theorieën van Alfred Adler, volgt het een verhelderend gesprek tussen een filosoof en een jonge man. De filosoof legt zijn leerling uit hoe ieder van ons zijn eigen leven kan bepalen, vrij van de ketenen van ervaringen uit het verleden, twijfels en de verwachtingen van anderen. Het is een manier van denken die diep bevrijdend is, waardoor we de moed kunnen ontwikkelen om te veranderen en de beperkingen te negeren die wij en de mensen om ons heen onszelf kunnen opleggen.

Het resultaat is een boek dat zowel zeer toegankelijk als diepgaand is in zijn belang. Miljoenen hebben de wijsheid ervan al gelezen en ervan geprofiteerd. Nu The Courage to be Disliked voor het eerst in het Engels is verschenen, kun jij dat ook leren.

Wat is het eerste wat je ziet?

Dit is een accurate psychologische test:

wat is het eerste dat je ziet als je naar dit plaatje kijkt?

Er bestaan veel psychologische tests die zich baseren op de eerste indruk van een persoon als deze wordt geconfronteerd met een afbeelding. Deze test werkt op dezelfde manier. Aan de hand van wat de persoon die de afbeelding te zien krijgt ziet, kan worden afgeleid welke persoonlijkheid deze persoon heeft. Wat zie jij op deze afbeelding? Een gebogen vrouw of een schedel?

\

1. Een schedel

Als het eerste wat je ziet een schedel is, betekent dit dat je over een grote innerlijke kracht bezit en altijd bereid bent om nieuwe uitdagingen aan te gaan die het leven je biedt. Je geeft niet om pietluttige zaken en je bent niet materialistisch: het lot is belangrijker voor jou, evenals het vervullen van de taken die aan jou zijn toegewezen. Je bent een leider.

2. Een vrouw

Als je een gebogen vrouw ziet, duidt dit op innerlijke zwakte. Je bent in de war en je weet niet precies welke koers je moet varen. Je bent niet goed in beslissingen nemen, omdat je bang bent voor de gevolgen van je beslissingen. Wees niet bang voor veranderingen, laat mensen die je leven moeilijker en stressvoller maken gaan. Probeer nooit om anderen tevreden te stellen en wees niet bang om jezelf te zijn. Je bent zeer creatief, profiteer van deze eigenschap en put hier kracht uit om jezelf opnieuw uit te vinden!

Psychologietest

Communicatie is van cruciaal belang voor de meeste levende organismen. Zelfs dieren hebben hun eigen manier om hun medemensen te laten weten wanneer ze krols zijn of wanneer er gevaar in de buurt is. Je zou denken dat het kunnen gebruiken van woorden betekent dat we nooit misverstanden zouden hebben, maar dat is verre van het geval. Alleen omdat je een heleboel woorden kent, wil dat nog niet zeggen dat je weet hoe je ze in een zin moet rijgen die nauwkeurig weergeeft wat je wilt dat het overbrengt. En er zijn tal van persoonlijkheidstests of persoonlijkheidsquizzen die je zullen laten zien hoe sommige mensen gewoon betere communicators zijn dan anderen, of ze het nu weten of niet.

Als je nieuwsgierig bent naar hoe goed je communiceert met de mensen in je leven, dan ben je hier zeker aan het juiste adres. Het enige wat je hoeft te doen is deze persoonlijkheidstest te doen. Deze snelle quiz is een visuele persoonlijkheidstest. Om het te nemen, heb je slechts één minuut vrije tijd nodig. Om erachter te komen wat voor soort communicator je bent, hoef je je alleen maar naar de optische illusie hieronder te kijken en goed te letten op wat je als eerste ziet. Als je dat eenmaal hebt gedaan, scroll je naar beneden en lees je hoe wat je voor het eerst zag de manier onthult waarop je echt communiceert met iedereen in je leven, van vrienden, tot familie, tot zelfs collega's en geliefden.

Psychologie test

Ik kwam deze psychologietest tegen bij YourTango. Kijk straks heel goed naar onderstaande afbeelding. Dit is een optische illusie, dus je kunt er verschillende dingen in inzien. Daar gaan we! Wat zie jij in onderstaande afbeelding?

Wat je in dit plaatje ziet, zegt heel veel over de manier waarop jij communiceert. Ben jij een flapuit of denk jij heel goed na voor je iets zegt? Deze psychologietest vertelt het je!

Wat zag jij?

Mannenbenen

Als jij direct mannenbenen zag in deze psychologie test, betekent dit dat je heel direct communiceert. Jij hebt geen moeite om jouw gedachten en emoties te formuleren. Dat is een kwaliteit waar je heel erg trots op mag zijn. Let wel op dat je er niet vanuit gaat dat dit voor iedereen geldt. Jij bent erg direct en duidelijk, maar dat betekent niet dat anderen dat ook zijn. Het kan geen kwaad om jouw mening eens wat vriendelijker te verpakken en anderen wat tijd te geven om uit te leggen wat ze precies bedoelen.

Aandachtspunten

Let wel op dat je er niet vanuit gaat dat dit voor iedereen geldt. Jij bent erg direct en duidelijk, maar dat betekent niet dat anderen dat ook zijn. Het kan geen kwaad om jouw mening eens wat vriendelijker te verpakken en anderen wat tijd te geven om uit te leggen wat ze precies bedoelen.

Vrouwenbenen

Als je vrouwenbenen zag, is de kans groot dat jij eerst denkt voor je iets zegt. Het duurt bij jou soms iets langer voor je de juiste woorden hebt gevonden om iets te delen. Dit kan ervoor zorgen dat je soms het ene zegt, en later weer het andere. Je spreekt jezelf soms een beetje tegen, omdat je simpelweg nog niet duidelijk hebt wat je echt voelt.

Aandachtspunten

Nadenken voor je iets zegt is een hele goede kwaliteit. Zo voorkom je dat je lompe uitspraken doet die anderen pijn kunnen doen. Toch betekent het niet dat jou dit nu nooit overkomt. Als iemand jou een lastige vraag stelt, kan jouw stilte er soms voor zorgen dat de ander al een conclusie trekt. Je kent de uitspraak 'Silence speaks louder than words' vast wel. Deze is niet voor niets zo bekend. Zorg er dus voor dat je, ook al moet je nog even zoeken naar de juiste woorden, wél een antwoord geeft. Al zeg je alleen maar dat je er even over na moet denken.

Beide benen

Deze psychologie test kent nog een derde uitkomst: je zag beide benen. Dat betekent dat jij communiceert zonder eerst na te denken. Jij floept eruit wat er in je opkomt en je hebt een sterke mening die je maar al te graag wilt delen. Grote kans dat je heel grappig en bijdehand bent, wat jou een leuke, actieve gesprekspartner maakt.

Aandachtspunten

Je herkent het ongetwijfeld: je denkt achteraf na over een gesprek en er komen zoveel uitspraken bij je op die je beter niet had kunnen doen. Voor je het weet heb je iemands grootste geheim verklapt! Probeer dus iets vaker héél even na te denken voor je iets zegt, zodat je 's avonds niet wakker hoeft te liggen door die stomme, stomme uitspraak.

Nadenken voor je iets zegt is een hele goede kwaliteit. Zo voorkom je dat je lompe uitspraken doet die anderen pijn kunnen doen. Toch betekent het niet dat jou dit nu nooit overkomt. Als iemand jou een lastige vraag stelt, kan jouw stilte er soms voor zorgen dat de ander al een conclusie trekt.

Vechten, vluchten, bevriezen

De meeste mensen hebben inmiddels wel gehoord over vechten, vluchten en bevriezen, de drie mechanismen waarmee we op extreme stress of levensbedreiging reageren. Wat veel mensen niet beseffen is dat deze overlevingsmechanismen buiten onze bewuste controle om aangestuurd worden en dat is maar goed ook. Stel je maar eens voor dat er een tijger achter je aan zou komen, je zou kostbare tijd verspillen in je (veel te rationele) afweging of je nu links- of rechtsaf moet rennen. Die beslissing wordt ons uit handen genomen door Moeder Natuur.

Veel mensen die een levensbedreigende situatie hebben meegemaakt ‘weten’ dit: je herinnert je niet dat er een beslissing werd genomen, alleen dat je in actie kwam, óf niet. Dat er vechten, vluchten of bevriezen was.

Jong geleerd…

Wanneer mensen welk overlevingsmechanisme inzetten, is afhankelijk van de ernst van situatie en van eerdere ervaringen. Bij iemand die van jongs af aan heeft geleerd om problemen op te lossen met vechten, is het vechtpatroon goed ontwikkeld. Zo kan ook vluchten iets zijn dat al jong ingetraind is, meestal doordat je hebt ervaren dat vechten niet hielp.

Als vechten en vluchten beide geen optie (meer) zijn, als de situatie té overweldigend is voor het organisme, heeft Moeder Natuur nog één troefkaart achter de hand: bevriezing.

Bevriezen

Bevriezing is een natuurlijk overlevingsmechanisme, dat buiten onze bewuste wilskracht ingezet wordt bij extreem overweldigende situaties. Het is een heel primitief mechanisme, dat bij heel veel diersoorten voorhanden is. Niet alleen bij mensen en andere zoogdieren, maar bijv. ook bij reptielen.

Wanneer een gazelle op de savanne gegrepen wordt door een jachtluipaard, gaat het licht bij de gazelle uit. Vluchten is mislukt, er rest nu alleen nog de bevriezing.

Hierbij kan het lichaam niet meer bewegen en het bewustzijn komt in een zogenaamd dissociatieve staat. Dit betekent dat de gazelle amper meer meekrijgt dat zijn einde nabij is. Eigenlijk een heel fijne respons van de natuur, om een gewelddadig einde niet meer bij vol bewustzijn mee te hoeven maken.

David Livingstone

Naast wetenschappelijk onderzoek zijn er ook verhalen van overlevenden die bovenstaande illustreren. Een verhaal dat van de Engelse ontdekkingsreiziger David Livingstone die in 1844 in Afrika door een leeuw werd aangevallen. Doordat zijn medereizigers de aandacht van de leeuw konden afleiden heeft hij het overleefd.

Livingstone beschreef deze angstige momenten later. Hij vertelt dat hij het hele gebeuren als het ware vanaf een afstandje meemaakte, alsof zijn geest de verbinding met het lichaam had verbroken (dis-sociatie = niet verbonden zijn, in tegenstelling tot associatie, dat verbinding betekent). Hij schrijft dat hij merkte dat de leeuw hem in zijn schouder beet, maar op dat moment geen pijn voelde.

Zo zijn er heel veel verhalen van mensen die afschuwelijke gebeurtenissen hebben overleefd en daarbij niet helemaal (en soms helemaal niet) aanwezig waren. Dissociatie is een zeer nuttig, functioneel én merkwaardig mechanisme.

Terug naar de mens

Het bevriezingsmechanisme treedt ook op bij mensen. Bij een verkrachting kan bij het slachtoffer het licht uit gaan, zij kan dissociëren van haar lichaam. De situatie is immers letterlijk levensbedreigend en het is op dat moment feitelijk onzeker of ze het zal overleven.

Al deze theoretische bespiegelingen zijn misschien interessant, voor overlevenden van rampen, oorlogsgeweld, ongevallen, mishandeling of verkrachting zijn er meer implicaties dan voor de gazelle op de savanne. Wij zijn mensen en geen gazelles. Mensen hebben een ander brein dan gazelles. Wij hebben een zogenaamde prefrontale cortex, een deel van onze hersenen dat voor (frontaal) in onze schedel ligt (boven onze ogen) en waar de zogenaamd hogere cognitieve en emotionele functies geregeld worden.

Dan hebben we het over typisch menselijke vaardigheden zoals plannen maken, overdenken, analyseren en impulscontrole. Daarbij heeft de prefrontale cortex sterke verbindingen met emotie regulatiegebieden en schaamte.

Voor- en nadelen van schaamte

Schaamte is een onaangename emotie die evolutionair gezien ontstond toen het leven in groepen voordelig bleek voor het voortbestaan van de individuen. Schaamte hielp ons om ons zodanig te gedragen dat we niet uit de groep werden gestoten en dat de groep zich ook meer als een geheel kon gedragen.

We kennen allemaal wel iemand die we als schaamteloos beschouwen, daar wil je meestal liever niet mee in een groep vertoeven. Schaamte helpt ons om ons gedrag te reguleren, in die zin is het een functionele emotie.

Schaamte is sterk cultuurgebonden. In de huidige westerse cultuur, waarin mensen zichzelf graag zien als autonoom, is het schaamtevol om je autonomie te verliezen. Dat wordt in de huidige tijd dan al snel: als je verkracht wordt, dien je jezelf met hand en tand te verzetten, anders heb je het gewild.

Hier wordt schaamte beslist disfunctioneel, zelfs destructief.

De grote schaamte

Stel je eens voor dat je overlevende bent van een mishandeling of een verkrachting. Op een bepaald moment tijdens die afschuwelijke situatie ben je gestopt met je te verzetten. Het voelt alsof je opgegeven hebt, alsof je laf was. Je schaamt je dood.

Je had beter je best moeten doen, eerder weg moeten rennen, harder moeten vechten.

Een overlevende schaamt zich voor het gebeurde en voor haar (of zijn) eigen gedrag van ‘laten gebeuren en niet vechten’, voor het verliezen van de autonomie. Gedrag waarvan wij nu weten dat het geen keus was. Het organisme besloot, op een diep biologisch niveau, ‘het licht uit te doen’. Het was té overweldigend voor het organisme, er was nog maar één weg, en dat was afsluiten en bevriezen.

Naast de schaamte vanuit zichzelf is er vaak de afkeuring en het onbegrip vanuit de omgeving. Niemand begrijpt je. Kon je dan echt niets meer doen? Waarom heb je niet langer of harder getrapt, gevochten of gebeten? Achteraf is het altijd makkelijk oordelen.

De schaamte van de overlevende wordt nog groter.

Wanneer is het veilig?

De gazelle leeft niet alleen zonder prefrontale cortex, wat in dit geval dus als een zegen mag worden beschouwd, hij leeft ook nog eens in een omgeving waarin het van tijd tot tijd relatief veilig is. Veilig in de zin van geen jachtluipaarden in de buurt, dus tijd om de spanning van de recente ontsnapping te ontladen.

Ontladen is een essentiële stap om de cyclus rond te maken en de overtollige overlevingsenergie op een goede manier te kanaliseren, zodat deze niet achterblijft en stagnatie in het organisme veroorzaakt. De gazelle doet dit door te schudden en trillen. Hierna kan hij weer verder met grazen.

Drie redenen waarom het bij ons anders gaat

Het ontladen van de overlevingsenergie en -spanning bij mensen gaat vaak minder natuurlijk. Ten eerste zit er – naast de schaamte voor de gebeurtenis zelf – ook vaak schaamte op de emotionele en fysieke ontlading en wordt deze onderdrukt.

Ten tweede duurt het vaak lang voordat een overlevende zich echt veilig voelt. Omstanders en/of hulpverleners helpen vaak niet voor het gevoel van veiligheid, hoe goed ze het ook bedoelen. Bij de gazelle is ontladen een kwestie van minuten na het ontsnappen, bij mensen kan het dagen of nog langer duren voordat een overlevende zich veilig genoeg voelt om iets van ontlading toe te laten.

Ten derde leven heel veel mensen sowieso in een staat van té hoge stress en spanning, waardoor ons organisme op biologisch niveau continu op een lage alarmstand functioneert. Overspannenheid, burn-out en óók PTSS (Post-traumatische Stress-stoornis) ontstaan vaak op langere termijn, als een soort optelsom van meerdere kleinere of grotere stressvolle gebeurtenissen. Sommige mensen voelen zich op biologisch gebied nooit echt helemaal veilig…

Er zijn dus genoeg redenen waardoor het ontladen van energie bij de mens niet gaat zoals bij de gazelle. Zo kunnen overweldigende gebeurtenissen niet goed afgerond worden, zich vastzetten in het lichaam en vroeg of laat klachten gaan geven.

De ellende is groot en driedubbel:

het slachtoffer schaamt zich voor het niet-verzetten en het verliezen van de autonomie

het slachtoffer krijgt weinig begrip en soms zelfs verwijten vanuit de omgeving

de ontlading en afronding zijn vaak niet optimaal waardoor er ook nog eens chronische klachten of PTSS kan ontstaan

Er is gelukkig steeds meer wetenschappelijk bewijs dat de werking van deze mechanismen bevestigt. Nu wordt het tijd dat het grote publiek hier meer kennis van krijgt.

Bron:

Relaxmore.nl

The Polyvagal Theory: De kracht van je veilig voelen

Het belang van veiligheid neurologisch bekeken

Wat is de Polyvagal Theory?

"De Polyvagal Theory geeft ons een inzicht in de biologische ‘dynamieken’ die aan de grondslag liggen van ons veilig voelen en sociaal betrokken zijn. Deze theorie geeft ons niet alleen inzicht in de neurale werking. De vaststellingen tonen het belang van veiligheid en sociale betrokkenheid aan en bieden ons richtlijnen en instrumenten aan om stress, trauma, hechtingsproblemen en zelfs autisme vanuit een neurologisch kader, doeltreffend te benaderen.

De Polyvagalness kadert binnen de neurowetenschap, de wetenschap die zich bezighoudt met de studie van ons zenuwstelsel. Dr. Stephen Porges bestudeerde als neurowetenschapper de werking van de vagale zenuw en bracht de verschillende taken en opdrachten van deze zenuwstreng in kaart. ‘Poly’ betekent ‘veel’, en ‘vagaal’ verwijst naar de nervus vagus. Deze zenuw stuurt signalen in de richting van de verschillende organen van het lichaam maar hij zendt ook informatie over de toestand van de organen naar het centrale zenuwstelsel. Porges, de grondlegger van de Polyvagale Theorie, stelde vast dat de vagale zenuw echter meer doet dan organen stimuleren en de werking ervan organiseren. Hij ontdekte dat de zenuw ons vooral in staat stelt om stress te detecteren en onszelf in veiligheid te brengen, om ons te hechten en ons sociaal betrokken te voelen.

Sinds de ontdekkingen van Porges kunnen we stellen dat ons autonome zenuwstelsel bestaat uit 3 subsystemen en geen 2 (waar men heel lang van uit ging). In het ‘oude’ systeem verdeelde men het zenuwstelsel onder in een sympatisch deel (wat ons in staat stelt om te vechten en te vluchten, energie te mobiliseren) en een parasympatisch deel (wat verantwoordelijk is voor rust, herstel en het verlagen van de metabolische activiteit). Porges wees de ventrale vagus (onderdeel van het parasympatisch zenuwstelsel) aan als een derde subsysteem van ons autonome zenuwstelsel. Dit onderdeel van ons zenuwstelsel is de jongst ontwikkelde ‘laag’ binnen ons zenuwstelsel en kenmerkend voor zoogdieren. Door zijn functies wordt dit zenuwstelsel ook ‘het sociaal systeem' genoemd en verzorgt het de lichamelijke basis voor sociaal contact en veiligheid." Het wordt abnormaal als in een veilige omgeving het defensie systeem toch 'aan blijft' staan.

Waarom is Veiligheid zo belangrijk?

"De drie-ledigheid van ons autonome zenuwstelsel geeft ons meer inzicht in de neurologische basis van veiligheid, gevaar en levensbedreiging. Het proces dat onbewust -dus autonoom en buiten ons bewustzijn om- de risico’s in een omgeving beoordeelt en op basis hiervan onze neurale netwerken activeert en ons aanpast aan die omgevingssignalen, wordt neuroceptie genoemd. Daar waar de omgeving als veilig wordt gezien, zal het sociaal engagement systeem elk ander (neurologisch) verdedigingssysteem onderdrukken. Hier voelen we ons kalm, is er fysiek contact mogelijk, kijken we elkaar aan en voelen we ons goed. Zodra we risico’s waarnemen, dan krijgen de andere 2 systemen ‘voorrang’. Bij gevaar krijgt het sympatisch deel meer ruimte wat ons in staat stelt om te vechten en te vluchten. Wanneer een risico levensbedreigend is, dan treedt het oudste systeem in werking en raken we in een toestand van verlaagd bewustzijn, dissociatie of bevriezing.

We hebben in de hersenen patronen 'gecreëerd' die geassocieerd worden met veilige situaties: bekende omgeving, bekende gezichten, vriendelijke mensen etc. Een afwijking daarvan activeert automatisch de defensie en remt dus het sociale betrokkenheidsysteem. Op zich is dit allemaal dus normaal. Het wordt abnormaal als in een veilige omgeving het defensie systeem toch 'aan blijft' staan. Binnen de (lichaamsgerichte) psychotherapie is het met andere woorden de uitdaging om strategieën te ontwikkelen die het ‘downreguleren’ van verdedigingsmechanismen mogelijk maakt."

En wat met Hechting en Bonding?

"Wanneer we geboren worden, is ons lichaam nog niet ‘af’. Niet alleen de lichaamsdelen zijn onvolgroeid, ook het zenuwstelsel is nog niet klaar. Net daarom zijn wij als zoogdier veel langer afhankelijk van onze omgeving dan primitievere levensvormen. In deze afhankelijkheid zal het kind de bouwstenen leggen voor zijn sociaal vermogen. Tijdens de kindertijd ontwikkelen zich structuren die de afstemming op de ander steeds meer reguleren. Deze vormen de basis voor de ontwikkeling van vaardigheden die van belang zijn in het sociale leven.

Het sociale zenuwstelsel ondersteunt de binding tussen baby en moeder en andere zorgpersonen. Zodra een baby geboren is, maakt het spontaan contact met de moeder. Het kind zoekt de moeder, kijkt, ziet een glimlach enz. Het ervaart de wereld, die zich kenbaar maakt in vriendelijke gezichtsuitdrukkingen, warme stemklanken, gehouden worden enz., als ‘veilig en welkom’. Sociaal contact is een mogelijkheid waarmee we geboren worden en drukt zich uit, al bij een baby, in een spontaan contact. Spontaan contact is dus verbonden met ons zenuwstelsel en zal een belangrijke rol spelen in onze emotionele ontwikkeling. Als het sociale betrokkenheidssysteem niet goed functioneert, domineert het systeem dat je aanzet om te vluchten/vechten of te bevriezen.

Zelfs bij bedreiging zal een pasgeborene eerst en vooral vanuit het sociaal engagement systeem reageren. Wanneer er geen veiligheid ontstaat, zal het sympathisch deel (dus vluchten of vechten) de reactie overnemen. Dat systeem geeft echter, in de afhankelijke en hulpeloze positie van de baby, geen oplossing. Indien het kind deze overlevingsstrategie dus niet direct kan toepassen of als er geen reactie op komt (bijvoorbeeld bij baby’s die vlak na de geboorte weggenomen worden bij de moeder voor medische behandelingen of bij moeders met een depressie), ervaart het gevoelens van onveiligheid en leert het de wereld kennen als een onveilige plek. Op dat moment zal het oudste systeem, de dorsale vagus, zijn werk doen: het organisme zal ineenkrimpen en bevriezen. Indien geen herstelcontact bestaat, zal ook op latere leeftijd vechten of vluchten of passiviteit onze eerste reactie op gevaar zijn, omdat het lichaam ‘geleerd’ heeft bij gevaar sneller vanuit een ouder primitief systeem te reageren in plaats vanuit een sociaal geëngageerd systeem. We kunnen dan weinig stress aan en bij elke overprikkeling zal het lichaam in stress-modus overgaan, waardoor sociaal engagement niet mogelijk is, omdat we ons onveilig voelen. Als het sociale betrokkenheidsysteem niet goed functioneert, domineert het systeem dat je aanzet om te vluchten/vechten of te bevriezen." Wat kun je concreet doen met deze kennis?

"Door de Polyvagal Theory te kennen en te begrijpen, zijn wij in staat om op een andere manier en meer genuanceerde manier om te gaan met mensen met traumatische ervaringen. We leren opnieuw wat het belang van veiligheid is in een therapeutische, maar ook opvoedingssituatie of een andere stressvolle situatie. Porges geeft ons ook handvaten hoe we deze veiligheid kunnen bekomen om heling en interactie te komen. Deze theorie geeft ons een neurologisch kader om de opvoeding van onze kinderen nog genuanceerder te benaderen. Ook leerkrachten zijn gebaat met deze kennis, net als managers, coaches en (lichaamsgerichte psycho) therapeuten.

We weten dat er diverse psychiatrische en gedragsmatige stoornissen bestaan, die gekenmerkt worden door problemen met het onderhouden van sociale interactie, zoals autisme, hypersensitiviteit, burnout, sociale angst, post traumatische stressstoornis, en hechting stoornissen. Als het sociale betrokkenheidsysteem niet goed functioneert valt de vagus rem weg en domineert het mobilisatie subsysteem (vechten/ vluchten) of zelfs het immobilisatie subsysteem (je voor dood houden, freezing en gedragsmatige geremd zijn). Porges speculeert dat bij bovengenoemde aandoeningen mogelijk het sociale betrokkenheidsysteem niet goed functioneert.

Porges heeft veel aandacht gegeven aan de ontwikkeling van interventies die mensen met autisme en trauma kunnen helpen. Het creëren van een veilige relatie en omgeving is één aspect van zijn queeste geweest. Want deze veiligheid is een voorwaarde om veilige gehechtheid te kunnen ontwikkelen en opnieuw te kunnen realiseren. En in deze veilige omgeving zal een kind of een volwassene veel gemakkelijker leren, ontwikkelen en veerkrachtig worden. Maar ook is er veel aandacht gegaan naar het downreguleren van verdedigingsmechanismen. Daar waar de primitievere mechanismen vaker een destructief effect hadden voor de persoon op zichzelf en/of de omgeving, hebben wetenschappers en therapeuten hun focus gelegd op het ontwikkelen van technieken die het sociaal engagement systeem opnieuw activeert als een waardig verdedigingsmechanisme."

En waarom Christina Devereaux? Wie is dat eigenlijk?

"Christina Devereaux is één van deze wetenschappers en therapeute die aan de wieg stond van deze bovengenoemde ontwikkelingen. Zij was reeds een heel succesvolle en gelauwerde danstherapeute en lichaamsgerichte psychotherapeute wanneer ze de samenwerking met dr. Porges aanging. Ze ontwikkelde zich als een autoriteit binnen haar vakgebied met betrekking tot het omgaan met veiligheid (neuroceptie), autisme en met problematische hechtingsstijlen. Ze leert ons technieken om op een positieve manier opnieuw te kunnen hechten, te kunnen omgaan met stress, om op een zinvolle manier gewaar te kunnen worden van het bestaan die ontspanning, inspiratie en verbinding geeft.

Zij heeft ook onderzoek gedaan naar hoe lichaamsgerichte interventies bijdragen tot het creëren van veiligheid en sociale betrokkenheid. De groepen waarin ze het meeste effect van de Polyvagal Theory kon zien en waar tegenwoordig vanuit maatschappelijk oogpunt veel aandacht naar gaat, zijn autisme en trauma."

Het is belangrijk om te leren wat het belang van veiligheid en sociaal engagement is en hoe veiligheid zich manifesteert in een persoon.

Bronnen:

Dana, D. (2018) The polyvagal theory in therapy. W.W. Norton & company , New York

Porges, S.(2017) De polyvagaal-theorie en de transformerende ervaring van veiligheid. Uitgeverij De Mens!, Eeserveen

Porges, S. (2011) The polyvagal theory. W.W. Norton & company, New York

Projecties

Wat zijn projecties?

Bij projecties gaat het erom hoe wij anderen zien. Dit beïnvloedt de kwaliteit van onze relaties. Als je soms ontevreden of ongelukkig bent over bepaalde relaties, kan één van de oorzaken projectie zijn. Mensen zien jou niet altijd zoals je werkelijk bent, maar zoals zij denken dat je bent. Ze projecteren. Ze schrijven je bepaalde eigenschappen, kwaliteiten, motieven toe die je niet hebt of die je soms wel hebt maar die ze overdrijven. Ze hebben een verkeerde kijk op jou. Ze geven je een identiteit, ze maken een beeld van jou vanuit hun eigen onbewuste behoeften of motieven. Een projectie is iets dat de ander in jou legt en ziet alsof het er werkelijk is, terwijl het er niet is. Het is in feite dus een denkfout en een soort waan. Mensen behandelen je niet naar je werkelijke waarde en kwaliteiten. Ze onderwaarderen bepaalde eigenschappen, overwaarderen en overdrijven andere, zien bepaalde eigenschappen zelfs niet.

Nu is het zo dat mensen jou behandelen naar het beeld dat ze van jou hebben. In feite zorgen die handelingen en jouw reacties ervoor dat dit beeld bevestigd wordt. Dus de manier waarop iemand je behandelt, weerspiegelt het beeld dat hij van jou heeft. Meer zelfs, dat beeld wordt mee gevormd door zijn gedrag naar jou toe en door jouw reacties op dat gedrag. Het zou verkeerd zijn, als je het gevoel hebt niet naar juiste waarde geschat te worden, te trachten jezelf te bewijzen, harder te werken, je beter te kleden, enz. Je zou ook kunnen zeggen: "De manier waarop hij me ziet, is zijn probleem." In feite is dit wel juist, het is inderdaad zijn probleem en zijn verantwoordelijkheid, zijn denkfout of waan. Dit gaat echter voorbij aan het feit dat je de manier waarop iemand jou ziet, kunt beïnvloeden. Je hoeft niet werkloos toe te zien, de gevolgen ervan te ondergaan, het slachtoffer ervan te zijn.

Dit gaat bovendien nog aan iets anders voorbij. Projecties kunnen namelijk je kansen verknoeien, op vlak van werk, vriendschap, en in de liefde. Dit maakt dat de projecties van anderen wel degelijk ook jouw probleem kunnen zijn!

Waar ligt nu de oorzaak van projecties?

Waarom projecteren mensen?

Overeenkomstige lichamelijke trekken of karaktertrekken met mensen waar ze ooit eens mee te maken gehad hebben. Vanuit deze overeenkomsten en ervaring met die mensen, trekken ze ook bepaalde conclusies naar jou toe. Ze hebben ooit bepaalde conclusies getrokken, een overtuiging over iets opgedaan en trachten dit bij jou bevestigd te zien, verwachten dat dit ook bij jou zo zal zijn.

Bijvoorbeeld alle blondjes zijn dom

Vrouwen weten niets van zaken

Mannen zijn grote baby's

In feite zou men ook kunnen zeggen dat er hier sprake is van onverantwoorde veralgemeningen of besluitvorming. Onverwerkte zaken uit het verleden........Bijvoorbeeld je vroegere partner had een buitenechtelijke relatie; je hebt angst dat dit bij je huidige partner opnieuw zal gebeuren, dus ga je alles wat er ook maar op zou kunnen wijzen in die richting interpreteren. Projecties kunnen wijzen op patronen, die geworteld zijn in het verleden, zeker als ze gemengd zijn met echte feiten. Hier is het nuttig het achtergrondverhaal te kennen om de projectie te ontdekken en te begrijpen.

Bijvoorbeeld de enige liefde of aandacht die een man kreeg van zijn ouders was kritiek. Hij kiest een vrouw die op hem vit, die zanikt en nooit tevreden is omdat dit de liefde is die hij kent. Bijvoorbeeld de moeder van een man was een grote, bazige vrouw die haar man kleineerde, en meewarig over hem deed tegen andere mensen. Haar zoon vindt een vrouw die arrogant is en neerkijkt op hem want dit is de liefde waar hij vertrouwd mee is. Bijvoorbeeld een vrouw heeft heel haar jeugd meegemaakt hoe haar vader fysiek geweld gebruikte tegen haar moeder. Zelf vindt ze een man die haar regelmatig slaat. Behoefte om bij het leggen van een nieuw contact, te weten of deze persoon betrouwbaar is of niet. Het gaat hier om een eenvoudig instinctief principe, dat ook in de natuur weer te vinden is, bijvoorbeeld bij dieren: ze tasten het terrein af, gebruiken hun reukorgaan en interpreteren signalen van het andere dier. Is dat dier veilig, gaat het mij aanvallen, gaat het mijn jongen opeten enzovoort. We proberen te weten te komen of een persoon veilig is of niet. Hiervoor maken we gebruik van alle mogelijke informatie die ons ter beschikking staat: kleding, kapsel, gelaatstrekken, woordgebruik, huidskleur, dialect, beroep, geur enz. Op basis van deze kenmerken en van ervaring met mensen met gelijkaardige kenmerken, trekken we het besluit of deze persoon veilig, betrouwbaar, sympathiek, waardevol is of niet.

Hou er rekening mee dat niet alleen anderen op jou projecteren, maar dat jij ook op anderen projecteert. Projecteren is menselijk. Mensen die projecteren zijn geen misdadigers, ze zijn zich gewoon niet bewust van de onderliggende mechanismen.

Nadelen van projecteren

Niet adequaat waarnemen van de werkelijkheid

Besmetting van relaties door onbewuste factoren

Steeds in herhaling vallen van dezelfde fouten

Stilaan verzuren van relaties

Zich 'ongemakkelijk' voelen bij bepaalde mensen

Ontevredenheid in sociale relaties

Verknoeien van kansen

Er is sprake van een onbewust programma

of een verborgen agenda

Niet naar juiste waarde schatten van een persoon

Niet alle projecties zijn nadelig

Menslievendheid, goedhartigheid, vergevingsgezindheid, medelijden, de romantische liefde zijn ook projecties, die de realiteit en het menselijk contact en welzijn echter verbeteren. Zonder positieve projecties zou de liefde tussen partners maar een saaie, droge, melancholische bedoening zijn. Het kan echter gebeuren dat een positieve projectie bij nader inzien gebaseerd blijkt te zijn op een ontkenning van een waarheid, of op een obsessie voor een deel van een persoon met uitsluiting van de rest. Een projectie kan ook zo hooggestemd zijn dat ze leidt tot te hoge verwachtingen waaraan niet voldaan kan worden. In de praktijk komt het voor dat iemand ofwel altijd al een verkeerd beeld van je heeft gehad en aan deze projectie blijft vasthouden, óf dat iemands beeld van jou geleidelijk aan verslechtert ondanks het feit dat hij jou eerst zag zoals je bent.

Hoe merk je dat er sprake zou kunnen zijn

van projecties op jou?

Het is belangrijk om projecties zo vroeg mogelijk aan te pakken want een projectie kan zich altijd maar verder uitbreiden en erger worden, zodanig zelfs dat op lange termijn er geen weg terug meer is en er niets meer aan kan veranderd worden. Net zoals pijn ons erop wijst dat er iets lichamelijk niet in orde is, kan het gevoel van 'ongemak' of 'onbehagen' in relaties erop wijzen dat er iets niet in orde is. Het gevoel dat wat iemand over jou zegt of denkt, niet klopt met de werkelijkheid.

Het gevoel dat er jouw een rol wordt opgedrongen bijvoorbeeld de rol van poetsvrouw, fotomodel, arts, genie, zwarte, blondine, allesoplosser, allesweter, arbeider, feestneus, onhandig en onbekwaam, enzovoort

De indruk dat de ander jou alleen goed, interessant, sympathiek, waardevol vindt als je voldoet aan bepaalde voorwaarden.

Een gevoel van onechtheid, alsof de ander komedie speelt of je tracht voor zich te winnen.

Het gevoel ondergewaardeerd te worden. Het gebruik van grove humor tegen jou bijvoorbeeld in de zin van seksuele uitlatingen

De verrassing van anderen als je iets meedeelt wat ze niet verwachten van jou; dit betekent dat ze een bepaald beeld van jou hadden en hetgene je meedeelt niet daarin past.

Bepaalde conclusies, overtuigingen, uitspraken die je van iemand hoort over onderwerpen zoals leeftijd, mannen of vrouwen, bepaalde beroepen, kleding, inkomen enz kunnen erop wijzen dat als dat onderwerp ook op jou van toepassing is, hij heel waarschijnlijk een projectie op jou zal gebruiken.

Regelmatig verkeerd geïnterpreteerd worden; verkeerde uitleg van je motieven om iets te doen.

Het gevoel dat de ander je onder druk zet, je dwingt jezelf te verdedigen of iets te bewijzen; dat wat je ook doet, het nooit goed is.

Voorbeelden van projecties die je zou kunnen vaststellen, of wat anderen over jou zouden kunnen denken of tegen jou vertellen:

Je hebt dezelfde functie of positie als een collega maar hij degradeert je tot bediende

Je bent onhandig en onbekwaam

Je bent meer zijn werknemer dan zijn echtgenote

Je bent zijn eeuwige protégée

Je kunt je in gezelschap geen houding geven

Je bent loslippig en kunt tegen niemand je mond houden

over privé-aangelegenheden

Je bent een klankbord voor haar

maar over je eigen gevoelens praten, dat gaat niet

Je bent lui

Een vrouw weet niets van zakendoen

Een man begrijpt niets van vrouwen

Als een relatie stukgaat, is het altijd de schuld van de man

Je bent maar een poetsvrouw, je begrijpt er niets van

Hoe iemands zijn projectie veranderen?

Als je iemand ertoe wil brengen jou te behandelen zoals je werkelijk bent, dien je bepaalde dingen van zijn handelingen te veranderen. Deze handelingen houden immers de projectie in stand en versterken deze. Als de ander die bepaalde handelingen verandert, zal hem dat ertoe brengen ook andere gedragingen van die strekking te veranderen en zijn beeld van jou stilaan veranderen.

1. Je stelt een projectie vast

2.Je doet iets om een einde te stellen aan die verkeerde behandeling, waarbij je enkele concrete gedragingen van de ander, waarvan je denkt dat ze gemakkelijk te veranderen zijn, naar voren brengt in het gesprek. Je vermeldt ook welke andere behandeling je wil.

3. De ander reageert

A Hij begrijpt je klacht en verandert zijn gedrag

B Hij doet wat je vraagt maar vindt je verwaand, veeleisend, overgevoelig, irrationeel of onzinnig. Het gaat er hier voorlopig om dat hij zijn gedrag verandert, nog niet dat hij zijn beeld verandert.

C Hij weigert. Dit kan het begin van het einde zijn, maar je kan altijd eens opnieuw proberen. In het uiterste geval is het hier nodig, hoe hard het ook is, om een crisis te creëren bijvoorbeeld een ultimatum stellen, de ander onder druk zetten. Helpt dit niet, dan kun je beslissen het contact stop te zetten.

4. Een ongemakkelijk gevoel hierbij bij beide partijen is er een fase waar je door moet. Dit is de fase van de frustratietolerantie.

5. De ander blijft je correct behandelen en op termijn zal hij zijn beeld over jou veranderen.

6. Hij zal zich ook op andere vlakken positief opstellen tegenover jou en zich tegen anderen positief over jou uitlaten.

7.Zijn nieuwe visie op jou is nu voor hem vanzelfsprekend geworden. Dit is de fase van de integratie.

Het is wel zo dat als je het gevoel hebt dat je niet juist wordt benaderd, dat iemand je bijvoorbeeld bepaalde verwijten maakt of dingen over jou zegt die je kwetsen, de mogelijkheid bestaat dat deze zaken wel juist zijn. Om dit te weten te komen, kun je de zaken objectief proberen te bekijken en eventueel bespreken met anderen om te ontdekken of het waar is. Je kunt immers ook een fout gemaakt hebben of deels een verkeerd beeld van jezelf hebben.

Doe dingen voor anderen maar sta ook toe dat anderen iets voor jou doen. Geef anderen de mogelijkheid tot ontplooiing te komen. Accepteer kleine cadeautjes en eerlijke complimenten. Hiermee voedt je positieve gevoelens die mensen voor jou kunnen hebben.

Vermijd medelijden bij anderen te wekken, want dit voedt bij hen ongunstige projecties.

Spreek je waardering uit voor hetgeen mensen doen of bijdragen. Onthou: waardering tonen is de sleutel tot waardering krijgen.

Vormen van weerstand die je kunt ontmoeten als je je verzet tegen projecties:

1. Beroep doen op de realiteit

Hoezo? Dat is toch zo?

Wat bedoel je? Het is toch waar?

Maar schat, dat is al jaren zo?

2. Humor

Het was maar een grapje.

Kom nou, we mogen toch eens lachen?

Het was maar om te plagen

Kom, doe niet zo serieus

3. Jou overgevoelig noemen

 Je moet niet zo overdrijven

Je schiet wel vlug in paniek, hè?

Je bent wel vlug op je tenen getrapt, zeg.

Wat mankeert jou ineens?

Je bent veel te gevoelig

4. Onwetendheid

Ik had er geen idee van

Is dat echt?

Maar dat doe ik bij iedereen

5. Emotionele inzinking

Je bezorgt me nog een hartaanval

Je houdt zeker niet meer van me?

Zeg zoiets niet, je weet dat ik daar niet tegen kan

Hoe kun je je eigen projecties ontdekken?

1. Doe de universaliteitstest

Dit betekent: vraag jezelf af of je een onveranderlijke opvatting hebt over iets, bijvoorbeeld over bepaalde categorieën van mensen: oversten, vrouwen, bejaarden, kinderen, mannen, vreemdelingen, de menselijke aard op zich,... Dan heb je zeker een projectie, want zelfs de kleinste categorie vertoont een grote variatie aan verschillende persoonlijkheden. In feite gaat het hier weer om onverantwoorde veralgemeningen, simplifiëring en vooroordelen.

2. Let op gevoelens of inzichten die opvallen door afwezigheid

Als er mensen zijn in je leven waarvan je geen kwaad woord kunt horen, waarvan je negatieve zaken met de mantel der liefde toedekt, fouten vergoelijkt, tekortkomingen niet opmerkt, die je vereert of verafgood, dan projecteer je grootheid op deze mensen. Het gaat hier dan om idealisering. Wat afwezig is, is kritische zin, realistische beoordeling.

Als je continu je partner, bekritiseert, negatief over hem spreekt tegen anderen, dan is er sprake van afwezigheid van positief denken, realistische beoordeling, probleemoplossingsvermogen, en inschatting van je eigen bijdrage tot de verzuring van de relatie.

Wanneer je vrouw de hele dag boodschappen heeft gedaan, het huishouden, eten gemaakt heeft als je thuiskomt, en dit elke dag herhaalt, en je dit niet opmerkt of vanzelfsprekend vindt, dan waardeer je je vrouw niet naar waarde, heb je een tekort aan dankbaarheid en appreciatie. De vraag die hier gesteld wordt, is: welke kwaliteiten zie ik zelden of nooit? Eventueel ook: is er een gevoel zoals kwaadheid, angst, sympathie, medelijden dat ik nooit heb?

3. Onderzoek steeds terugkerende fouten of situaties

Als je steeds weer wordt bedrogen, beetgenomen, gefopt, belogen door mensen, dan zou het kunnen zijn dat je op mensen het idee projecteert dat iedereen betrouwbaar is of het goed met je voorheeft. Het zou ook kunnen dat je een slechte intuïtie hebt (afwezig gevoel).

Als je geen nee kunt zeggen als mensen je iets vragen, zou het misschien kunnen zijn dat je op mensen het idee projecteert dat als je nee zegt, ze een hekel aan jou zullen krijgen, je daalt in hun achting, dat je alleen goed bent als je geeft en zelf niets vraagt, dat ze wraak zullen nemen als je nee zegt, enz.

4. De vergrotingsmethode

Doe hetgeen waarvoor je altijd schrik hebt, dat je altijd vermijdt, zelfs maar één keer, om duidelijk te kunnen zien waarvoor je bang bent en welke negatieve gevolgen je verwacht. Dit brengt je projectie sterker naar voren.

Als je nog nooit iemand hebt uitgevraagd om samen iets te gaan drinken voor een babbel, doe het dan één keer, al val je er dood bij neer van angst of schaamte, en bekijk welke projectie je hebt. Het zou kunnen dat je van mensen verwacht dat ze jou een vrouwenloper of een mannengek noemen als je iemand uitvraagt. Stel je de vraag of dit realistisch is en hoe andere mensen dan in godsnaam ooit aan een partner zijn geraakt?

Het gaat erom één keer een patroon te doorbreken en het beeld dat bij je opkomt dat je vermoedt dat de ander van je heeft, te analyseren.

5. Bestudeer beperkingen in je doen en laten

Het zou kunnen dat je nooit eens een karweitje opknapt aan het huis. Probeer één keer een klusje zelf op te knappen en bekijk of je misschien het idee op mannen projecteert dat zij veel beter zijn in technische zaken en je dit beter aan hen overlaat (klassieke rolverdeling). Dit is een variatie op de vergrotingsmethode.

6. Neem je sterke kanten onder de loupe

Ben je trots op je zelfstandigheid, doe je alles zelf en heb je niemand nodig, weiger je alle hulp, dan zit je misschien met de projectie dat anderen je vooral om die eigenschap waarderen of dat anderen je zielig zullen vinden als je een keer hulp vraagt of je kwetsbare kant toont.

Ben je als moeder trots op je knappe dochter en stomverbaasd als ze vertelt dat ze zich aangetrokken voelt tot meisjes ipv jongens, dan heb je wellicht te maken met een projectie dat alle mensen heterosexueel zijn, dat homosexuelen decadent of gek zijn, dat de omgeving van jou zal denken dat je een slechte moeder bent en dat je in hun waardering sterk zult zakken,... Bij deze methode onderzoek je vooral eigenschappen waar je trots op bent.

7. Vraag jezelf af welke verwachtingen je hebt

tegenover bepaalde mensen.  

Dit kun je toepassen op het werk, in je partnerrelatie, tegenover je kinderen, je ouders enz.

8. Vraag raad aan anderen over hoe zij iemand zien of ervaren

Als je een collega op het werk een viezerik vindt, vraag dan eens aan anderen of zij dat ook vinden. Ben jij zowat de enige, dan is dit een aanwijzing van een projectie. Vinden de meesten dat ook, dan lijkt het eerder zo dat die persoon zelf met een projectie zit.

9. Is er een eigenschap van anderen waar je je enorm aan stoort of een hekel aan hebt?

In dit geval zou het kunnen zijn dat deze eigenschap in je eigen temperament aanwezig is, maar dat je deze niet of nog niet bij jezelf wil herkennen.

10. Onderzoek je kritiek en beschuldigingen

Zijn er dingen waarvan je anderen beschuldigt? Het is mogelijk dat je het jezelf net iets te gemakkelijk maakt, en je eigen verantwoordelijkheid uit de weg gaat, niet durft een fout toe te geven.

Bijvoorbeeld de schuld op het mislukken van een initiatief of project steken op anderen, op het systeem, ipv toe te geven dat men een inschattingsfout gemaakt heeft

Bijvoorbeeld als men uitglijdt op straat, de schuld op de gemeente steken en hen een proces aandoen (in Amerika is het aanklagen van overheden erg populair).

Bijvoorbeeld de schuld voor de eigen lamentabele psychische toestand op zijn ouders steken, op de leerkrachten, de werkgever, de staat, de paus, de hond enz.

Bijvoorbeeld een oppositiepartij steekt de schuld van de slechte toestand van de maatschappij op de heersende politieke partij, terwijl ze zelf vroeger aan de macht waren en hun eigen bijdrage aan de slechte toestand negeren.

Bijvoorbeeld de vinger wijzen naar drugsverslaafden terwijl men zelf verslaafd is aan koffie, sigaretten, snoep enz.

Bijvoorbeeld de jacht van Amerikanen op illegalen, terwijl ze zelf illegaal het land hebben veroverd op de Indianen.

Bijvoorbeeld een hekel hebben aan Marokkanen of Turken kan o.a. verklaard worden door de projectie van het eigen gevoel van vervreemding van zichzelf, zich niet goed in zijn vel voelen, zichzelf niet thuis voelen in eigen land. Hen beschuldigen van 'profiteurs' kan een projectie zijn van het feit dat men zelf profiteert van anderen of van de staat. Het kan ook afgunst zijn omdat men eigenlijk graag zelf zou willen profiteren. In beide gevallen gaat men voorbij aan de werkelijke toedracht van zaken, maar deze is te ingewikkeld om te begrijpen.

Als je een fout maakt, geef dit dan grif en vlot toe, onderzoek de oorzaken, zoek een oplossing. Probeer niet perfect te zijn, dit heeft geen zin, want je bent het niet. Laat je angst om fouten te maken en ook je schuldgevoelens varen, want fouten maken doen we allemaal. Een fout toegeven is een kracht ipv een teken van zwakte. Bedenk dat we hier allemaal zijn om te leren. Om die dingen te leren die we moeten leren, hebben we blijkbaar het juiste land gekozen om in geboren te worden, de juiste ouders, het juiste lichaam, de juiste talenten enz.

Op het moment dat je een fout inziet, je bewust wordt van een negatieve eigenschap, ben je kwetsbaar, sta je even in je hemd. Het is een mooie eigenschap om kwetsbaar te zijn, want dit betekent dat je een goed mens bent.

Het probleem is dat je rotsvast in je projecties gelooft alsof ze de werkelijkheid zijn. Je bent overtuigd van je overtuiging. Als je altijd met een roze bril loopt, hoe weet je dan dat je een roze bril draagt?

Het komt erop aan afstand te nemen, jezelf in vraag durven te stellen en te observeren hoe je naar de mensen kijkt. Je hebt net tien methodes aangereikt gekregen die je hierbij kunnen helpen.

Bekijk de zaken eens vanuit een andere hoek, met een andere bril. Bedenk dat jouw opvattingen en overtuigingen niet de enige zijn en dat andere visies of benaderingswijzen net zo goed bestaansredenen hebben.

Projectie is het belangrijkste wapen in politieke meningsverschillen. Politiek lijkt wel een continuë speurtocht naar schuldigen en naar manieren om de eigen nalatigheden en tekortkomingen te verdoezelen. Maar ook dichter bij ons, in het eigen gezin en bij onszelf, is het altijd makkelijk de oorzaken bij anderen te leggen. Deze neiging maakt dat we op termijn met een heleboel zaken kunnen zitten die naar achteren worden gedrongen, die we niet willen accepteren en erkennen. Dit hele gebied noemt men in de psychologie 'de schaduw'.

Ook hele naties kunnen een schaduw hebben: de collectieve schaduw. Zondebokpolitiek is een dankbare manier om met de collectieve schaduw om te gaan; een tragisch voorbeeld is de redenering van de Duitsers in WO II dat de Joden van alles de schuld zijn, met alle vreselijke gevolgen vandien.

De Spaanse inquisitie is een ander tragisch voorbeeld van projectie toen ontelbare vrouwen werden verbrand, met goedkeuring van de Kerk. De logica was, dat als een hoogwaardigheidsbekleder van de Kerk, die het onrealistische celibaat in acht moest nemen, zich toch aangetrokken voelde tot een vrouw, dit te wijten was aan de Duivel, die een pact had gesloten met deze vrouw. De paus heeft zich enkele jaren geleden publiekelijk verontschuldigd voor de misdaden van de Kerk. Het celibaat houdt echter stand.

Hoe kun je je eigen projecties veranderen?

1. De ontdekking of bewustwording dat je met een projectie zit.

2. Vaststellen van een aantal gedragingen die de weerspiegeling zijn van deze projectie en deze in feite in stand houden.

Kies hieruit degene die je het makkelijkst lijken om te veranderen en vervang deze gedragingen door andere en betere.

3. Hou er rekening mee dat deze zelfs kleine veranderingen je een gevoel van ongemak, vreemdheid, onrust, schrik, schaamte, onzekerheid kunnen bezorgen. Hou vol; deze gevoelens zijn slechts tijdelijk.

4. Hou er ook rekening mee dat een aantal mensen in je omgeving verbaasd zullen zijn over je nieuwe gedrag, zich er zelfs tegen zullen verzetten. Laat je niet van je beslissing afbrengen.

5. Verander steeds meer gedragingen die de projectie in stand hielden, ook degene die je aanvankelijk moeilijk te veranderen leken.

6. Je projectie sterft stilaan af en maakt plaats voor een nieuwe, meer heldere kijk op de zaken.

Geraadpleegde literatuur:

Weinberg, G. & Rowe, D., Het projectieprincipe,

Ambo, Baarn, 1989

Kritiek

De laatste tijd ben ik veel met kritiek bezig en dan vooral vanuit de kant van de ontvanger. Het valt me op dat veel mensen niet tegen kritiek kunnen - ik kan er zelf ook totaal niet tegen. Ik vroeg me af hoe dat kwam, en kwam her en der wat redenen tegen. Het fijne van het opzoeken van redenen vind ik dat ik het voor mezelf kan relativeren. Dat probeer ik door middel van deze ideeën ook te doen.

Je verenigt je ego/ik met je ideeën. Wanneer je ideeën worden aangevallen, voel jij je persoonlijk aangevallen.

Deze opvatting komt uit het taoïsme, een godsdienst uit China. Het taoïsme richt zich vooral op het bereiken van medemenselijkheid. Dit kan je bereiken door boven jezelf uit te stijgen, door niks meer te zijn en alles te vergeten. Wanneer je je vastklampt aan je ideeën, klamp je je vast aan je eigen persoon en kan je hierdoor niet een hogere staat van leven bereiken.

Dan komt bij mij meteen de vraag naar boven: waarom vereenzelvigen we ons met onze ideeën? Wat voor nut heeft dat? Ik merk zelf dat mijn ideeën over zaken in de loop van de tijd veranderen, en soms zelfs heel snel. Dan blijkt dat ik niet genoeg of slechte informatie over iets had en stel ik mijn veronderstellingen weer bij. Hoort het idee dan bij mij? Nee. Waarom klamp ik me er dan zo aan vast? Dat is een vreemd iets eigenlijk.

Mensen moeten van oudsher bij een groep horen, willen ze overleven. Kritiek duidt op het begin van uitstoting van de groep en is dus gevaarlijk.

Hier kan ik me ook wel in vinden. Vroeger leefden men in groepen en was er een sterke hiërarchie in deze groepen. Door in een groep te leven, genoot je bescherming en was er meer kans dat je eten kreeg. Uitstoting betekende verhongering en eenzaamheid. Je aanpassen aan de groep hoorde er dus bij. Kritiek werd als een bedreiging gezien, omdat dit het begin van de uitstoting kon betekenen. Het was dus gevaarlijk en er moest niet naar geluisterd worden.

Ik snap de oorspronkelijke reden wel. Wat je volgens mij ook niet moet vergeten is dat de instincten die we vroeger hadden, nog steeds actief zijn. Bij een groep willen horen willen we nog steeds, ook al zouden we niet verhongeren als we alleen waren. Het is dus in feite waarschijnlijk een genetische en normale reactie. Het betekent alleen dat je er op die manier op moet reageren, er zijn natuurlijk andere manieren om naar kritiek te kijken dan alleen maar: het is gevaarlijk.

Je persoonlijkheid bepaalt voor een deel

waarom je niet goed tegen kritiek kunt.

Dit is eigenlijk vrij logisch. Ben je perfectionistisch? Dan doe je het vaak al niet goed volgens jezelf. Kritiek van anderen is dan lastiger aan te horen. Ook een subassertieve of agressieve houding naar andere toe kan ervoor zorgen dat je niet goed tegen kritiek kan. Mensen die subassertief zijn schieten snel in de verdediging, ze verliezen namelijk hun eigenwaarde bij kritiek. Mensen met een agressieve houding schreeuwen eroverheen. Eigenlijk ook een vorm van onzekerheid.

Dit betekent niet dat je 'nou eenmaal niet tegen kritiek kan.' Veel mensen vinden kritiek lastig, het geven en het krijgen van, maar dat betekent niet dat je er niet aan kan werken om er wel beter tegen te kunnen.

Wijs is degene die zich niet stoort aan kritiek
en zijn eigen weg gaat in het leven.

Ben jij je bewust van je (slechte) gedrag?

Niemand is perfect. Iedereen heeft trekjes die voor verbetering in aanmerking komen. Maar weet jij welke trekjes dat zijn? Ben jij je ervan bewust waar anderen zich bij jou aan ergeren?

Ergernissen

Het is waarschijnlijk makkelijker bij anderen aan te wijzen waar je je aan ergert dan je te bedenken waar anderen zich bij jou aan ergeren. Of het nu je collega is die altijd roddelt of de kantjes er van af loopt, je baas die je niet met respect behandelt, een familielid die het altijd beter weet of je buurvrouw die altijd wat te klagen heeft. Het zorgt in ieder geval voor ergernis. En ergernis is niet goed voor je. Het kan daarom helemaal geen kwaad om af en toe je eigen gedrag eens onder de loep te nemen of in ieder geval je bewust te zijn van je eigen gedrag en wat je daarmee losmaakt bij anderen.

Waarom is het goed om je bewust te zijn van je eigen gedrag
en dit te willen verbeteren?

Je wordt er toleranter door. Als je je bewust bent van je eigen fouten zul je meer begrip hebben bij de fouten van anderen.

Je ontwikkelt je gevoel voor empathie, het vermogen om je te verplaatsen in het gevoel van anderen.

Je krijgt meer zelfkennis en krijgt meer inzicht in waarom je op bepaalde momenten zo divers reageert.

Je krijgt meer waardering van anderen omdat je een prettiger en aangenamer mens wordt. Dat zullen anderen vinden maar waarschijnlijk voel je je zelf er ook beter door.

Goed voor je karma. 'Wie goed doet, goed ontmoet'.

Om een relatie goed te houden is het van belang je goede en slechte eigenschappen te kennen en bereid te zijn jezelf te veranderen.

Hoe staat het met jouw zelfbewustzijn?

Vraag je aan anderen wat zij ergens van vinden? Of vind je dat niet nodig omdat je al denkt te weten wat ze er van vinden?

Weet je wat voor effect jouw gedrag op anderen heeft of ga je er van uit dat geen probleem of hun probleem is?

Luister je echt naar anderen als je met ze in gesprek bent? Of gaat het je er vooral om je eigen mening te verkondigen?

Hoe goed ben je om niet uitgesproken hints, gezichtsuitdrukkingen of stemmingen op te pikken? Of heb je het te druk met je eigen gevoelens om je daar mee bezig te houden?
 

Ben je in staat om je ongelijk toe te geven? Vind je het makkelijk om je excuses te maken? Of weet je het altijd wel zo te praten dat het iemand anders schuld is?

Ben je het vooral eens met het eerste deel of met het tweede deel van de vraag? In het geval van het laatste dan is er nog wat werk aan de winkel.

Copyright tekst